ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကုိ စုံစမ္းဖုိ႔ ကုလသမဂၢမွ ခန္႔အပ္ထားတဲ့ မစၥတာ တုိက္စ္ အုိေဟး ကင္တားနား (Tomas Ojea Quintana) ရဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ (၆) ရက္ခရီးစဥ္ဟာ ၾကာသပေတးေန႔မွာ ၿပီးဆုံးၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ့ ခရီးစဥ္အၿပီး ေလဆိပ္မွာ သံတမန္ေတြနဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြကုိ ေတြ႔ဆုံတဲ့အခါမွာျမန္မာႏုိင္ငံရဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန ေတြဟာ စိန္ေခၚေနဆဲျဖစ္ၿပီး လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန တုိးတက္လာၿပီးလုိ႔ ေျပာဖုိ႔ရာ ခက္ခဲေနတုန္း ပါဘဲလုိ႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
သူ႔ခရီးစဥ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနနဲ႔ တရားေရး အေျခအေနေတြကုိ ေလ့လာႏုိင္ဖုိ႔ သက္ဆုိင္ရာ ပုဂၢဳိလ္ေတြနဲ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေတြ႔ခ်င္တယ္လုိ႔ ေျပာထားေပမဲ့ သူသြားမယ္လုိ႔ ေျပာထားတဲ့ ျပည္နယ္ (၃) ခုထဲက ကရင္ျပည္နယ္ကုိဘဲ သြားေရာက္ ႏုိင္ခဲ့တဲ့အျပင္ ေနအိမ္အက်ယ္္ခ်ဳပ္ က်ခံေနရတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္ သူေတြ႔ခ်င္တဲ့ ႏုိင္ငံေရး အင္အားစုေတြနဲ႔ ေတြ႔ခြင့္ မရခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ရဲ့ခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သူရည္ရြယ္ ထားတဲ့အတုိင္း မျဖစ္တာဟာ ေပၚလြင္ေနပါတယ္လုိ႔ အမ်ဳိးသား ဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ေျပာခြင့္ရ ဦးဥာဏ္၀င္းက ေျပာပါတယ္။
“ဒီခရီးစဥ္ကေတာ့ မစၥတာကင္တားနား အေနနဲ႔ သူေဆာင္ရြက္ခ်င္တဲ့ သူစုံစမ္းခ်င္တဲ့ ဟာေတြကို အျပည့္အ၀ ေတြ႔ဆုံခြင့္ မရသြားတဲ့ သေဘာ၊ ဒါကေတာ့ ေပၚေပၚလြင္လြင္ ရွိေနတယ္။ သူလုပ္ခ်င္တဲ့ အဓိက အခ်က္ (၄) ခ်က္ထဲကလည္း တရားဥပေဒ စုိးမုိးေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ သူႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားအခ်ဳိ႔နဲ႔၊ အခ်ဳိ႔ေသာအစုိးရ ဌာနေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့ေနရာမွာ သူအကဲခတ္လုိ႔ ရေအာင္ အခ်က္အလက္ေတာ့ တခ်ဳိ႔ရသြားပါလိမ့္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ေတာ့ အဲဒီလုိဘဲ ယုံၾကည္ပါတယ္။”
ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ဆုိင္ရာေတြနဲ႔ တရားဥပေဒဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြ ရမယ္လုိ႔ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ယုံၾကည္သလုိဘဲ အာရွ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္မွ ေရွ႔ေန ဦးမင္းလြင္ဦးကလည္း မစၥတာကင္တားနားရဲ့ ခရီးစဥ္မွာ တရားေရးဆုိင္ရာ တာ၀န္ရွိတဲ့သူေတြနဲ႔ ေတြ႔ခြင့္ ရခဲ့တာမုိ႔ ၫွိႏႈိင္းမႈ တစုံတရာ ရႏုိင္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ႏုိ္င္ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“သူက အစုိးရရဲ့ စီမံခန္္႔ခြဲမႈအရဘဲ သူသြားရတာ ျဖစ္တယ္။ သူ႔အေနနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေတြ႔ခ်င္တဲ့သူေတြကုိ ေတြ႔ခြင့္ မရခဲဘူးဆုိတာကုိ က်ေနာ္တုိ႔ သိရွိရတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ ေကာင္းတယ္လုိ႔ တခု မွတ္ယူႏုိင္တယ္ ဆုိတာက လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လု႔ိ ေရွ႔ေနခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ ေတြ႔တယ္။ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ေတြ႔တယ္။ ေတြ႔တယ္ ဆုိလုိ႔ရွိိရင္ေတာ့ သူ႔အေနနဲဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး မွတ္တမ္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေမးျမန္းစရာေတြကို ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေမးျမန္းႏုိ္င္လိမ့္မယ္္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ယူဆတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ခ်ဳိးေဖါက္ထားတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကို အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ေရွ႔ေနခ်ဳပ္ရယ္၊ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ရယ္ အနည္းငယ္ ၫွိႏႈွိင္းႏုိင္လိမ့္မယ္လုို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ထင္ျမင္ယူဆပါတယ္။”
ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္အေနနဲ႔ အခုခရီးစဥ္မွာ ျပည္တြင္း ဥပေဒေတြကုိ ႏုိင္ငံတကာ အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရးစံေတြနဲ႔ ကုိက္ေအာင္ ျပဳျပင္ဖုိ႔၊ ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ေနသူ ၂၀၀၀ ေက်ာ္ကို လႊတ္ေပးဖုိ႔နဲ႔၊ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ အျပည့္အ၀ ရလာေစဖုိ႔၊ စစ္တပ္ကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတာေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရး သင္တန္းေတြ ေပးဖုိ႔နဲ႔ တရားစီရင္ေရးေတြမွာ သီးျခား လြတ္လပ္ခြင့္ရေအာင္ ေျပာင္းလဲဖုိ႔အတြက္ တုိက္တြန္းဖုိ႔ သြားေရာက္မယ္လုိ႔ ေျပာထားတာမုိ႔ ဒီအခ်က္ေတြထဲမွာ ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္တဲ့ အခ်က္ေတြရွိသလားလုိ႔ ေမးတဲ့အခါမွာေတာ့ -
ဦးမင္းလြင္ဦးက - “ က်ေနာ္တုိ႔ေတြမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရွိတဲ့စစ္တပ္ကုိ လူ႔အခြင့္အေရး သင္တန္းေတြေပးဖု႔ိ ဆုိတဲ့ ကိစၥရပ္ကေတာ့ ျဖစ္ဖုိ႔ ခဲယဥ္လိမ့္မယ္လုိ႔ ထင္ျမင္ယူဆပါတယ္။ အရင္ကလည္း ေအာစေၾတးလ်ား ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အလက္စႏၵားေဒါင္းနား ကေနၿပီးေတာ့ သူ႔လုိမ်ဳိးဘဲ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း မွာရွိတဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႔ရယ္၊ စစ္တပ္အရာရွိ ေတြရယ္၊ ဥပေဒအရာရွိ ေတြရယ္၊ တရားေရး ၀န္ထမ္းေတြရယ္ကုိ ေခၚၿပီးေတာ့ သင္တန္းေပးခဲ့တာ ရွိတယ္။ ဒါေတြက ေအာင္ျမင္မႈ မရွိဘူး၊ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္မႈ မရွိဘူးဆုိတာကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ရွိေနရတယ္။”
“အဲေတာ့ က်န္တဲ့ (၃) ခ်က္ကုိ က်ေနာ့အေနနဲ႔ မေျပာလုိပါဘူး။ စစ္တပ္ကုိ လူ႔အခြင့္အေရး သင္တန္းေပးဖုိ႔ ဆုိတာကေတာ့ အခက္အခဲမ်ားစြာ ရွိေနဦးမယ္ ဆိုတာကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ႀကဳိတင္တြက္ဆလုိ႔ ရပါတယ္။”
ဦးမင္းလြင္ဦး ေျပာသြားတာပါ။
ဒါ့အျပင္ မစၥတာကင္တားနားဟာ ေနျပည္ေတာ္မွာ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေမာင္ဦးနဲ႔ အက်ဥ္းသားေတြကိစၥ ေဆြးေႏြး ႏုိင္ခဲ့တာမုိ႔ သူ႔ရဲ့ တုိက္တြန္းခ်က္ေတြအတြက္ အစုံတရာ ရလာဒ္ေကာင္းေတြ ေတြ႔လာဖုိ႔လည္း ေမွ်ာ္လင့္ေနတယ္လုိ႔လည္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
