Sunday, June 28, 2009

Filled Under:

မွ်တေသာတရားခြင္ ေပၚထြန္းေစရန္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား

မင္းလြင္ဦး
ဂြ်န္လ ၂၉ ရက္၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္


ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံတြင္ မွ်တသည့္တရားခြင္ႏွင့္ လြတ္လပ္ သည့္ တရားစီရင္ေရး ရွိမွသာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ ရွိႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ မွ်တသည့္ တရားခြင္ ရွိၿပီး လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရး မရွိျပန္လွ်င္လည္း တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ မရွိႏိုင္။ ျပည္သူအမ်ားက အမွားႏွင့္ အမွန္ကို စစ္ေဆးစီရင္ ဆံုးျဖတ္သည့္ တရားရံုးက ဘက္လိုက္မႈ ကင္းၿပီး အမွန္တရားကို ေဖၚေဆာင္ႏိုင္သည္ဟု ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ယံုၾကည္အားကိုးမွ တရား ဥပေဒစိုးမိုး၍ ရပ္ရြာ၊ ေအးခ်မ္း သာယာမည္ ျဖစ္သည္။

လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီ၏ အေျခခံ အခြင့္အေရးျဖစ္သည့္ အသက္ရွင္ရပ္တည္မႈႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္တို႔ကို ဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား ႏွင့္အညီ အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္မွ သာလွ်င္ ျပည္သူမ်ားကလည္း အုပ္စိုးသူ အစိုးရအေပၚ ယံုၾကည္အားကိုးမည္ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ အမႈမ်ားကို စစ္ေဆးစီရင္ ေဆးရင္သည့္အခါ မွ်တသည့္ တရားခြင္ကို ေဖၚေဆာင္ႏိုင္ရန္ တရားရံုးမ်ားက လိုက္နာက်င့္သံုး ရမည့္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ က်င့္ထံုးဥပေဒ၊ တရားရံုးမ်ားလက္စြဲ၊ တရားစီရင္ေရး ဥပေဒႏွင့္ အခါအားေလ်ာ္စြာ ထုတ္ျပန္သည့္ တရားရံုးခ်ဳပ္၏ အမိန္႔ႏွင့္ ညႊန္ၾကားလႊာမ်ားကို ထုတ္ျပန္ ျပဌာန္းထားသည္။

မွ်တသည့္ တရားခြင္ျဖင့္ စစ္ေဆးစီရင္ျခင္း ရွိ၊ မရွိကို ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားျဖင့္ အဓိက တိုင္းတာႏိုင္သည္။

(က) တရားခြင္သို႔ အမႈစြဲတင္ျခင္းမျပဳမီ စြပ္စြဲခံရသူ၏ အခြင့္အေရး၊ တရားစြဲအဖြဲ႔အစည္းက လိုက္နာရမည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ တရားရံုးက ခြင့္ျပဳေဆာင္ရြက္ ေပးရမည့္အခ်က္မ်ား။

လူတိုင္းသည္ လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ လံုၿခံဳမႈရွိေစရမည္၊ လြတ္လပ္စြာ လႈပ္ရွားသြား လာျခင္းကို ဥပေဒမဲ့ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္း မရွိေစရေပ၊ အကယ္၍ ဖမ္းဆီးျခင္းႏွင့္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္ပါက ဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္ မ်ားႏွင့္အညီသာ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခြင့္ ရွိသည့္တရားစြဲ အဖြဲ႔အစည္း မ်ားကလည္း ျပဌာန္းဥပေဒႏွင့္ က်င့္ထံုးမ်ားအတိုင္း လိုက္နာေဆာင္ရြက္ ရမည္။ဆိုလိုသည္မွာ တရားရံုး၏အမိန္႔ျဖင့္သာ ဖမ္းဆီးႏိုင္သည့္ အမႈမ်ားတြင္ ဖမ္း၀ရမ္းပါရမည္။ ဆက္လက္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရန္ လိုအပ္ပါက လတရားရံုး၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ခ်ဳပ္မိန္႔(ရီမန္)ျဖင့္သာ ဆက္လက္ဖမ္း ဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ရမည္။

လိုအပ္၍ ဆက္လက္ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းထားသူအား မည္သည့္ကိစၥေၾကာင့္ ဖမ္းဆီးရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း အသိေပးရမည္။ ေရွ႔ေနအက်ိဳးေဆာင္ျဖင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးခြင့္ ရွိေၾကာင္း အသိေပးရမည္။ တိုင္းရင္းသား သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံျခားသား ျဖစ္ပါက ၎၏ အခြင့္အေရးကို နားလည္ေအာင္ စကားျပန္ျဖင့္ အသိေပး ေျပာၾကားရမည္။

အက်ိဳးေဆာင္ႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အက်ိဳးေဆာင္မ်ား အေနျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူဖက္မွ ခုခံေခ်ပႏိုင္ရန္ ျပင္ဆင္ရာတြင္ လံုေလာက္ေသာ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ေတြ႔ဆံုမႈကို တရားစြဲအဖြဲ႔အစည္းက တတ္ႏိုင္သမွ် ျဖည့္စြမ္း ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ စြပ္စြဲခံရသူအေနျဖင့္ တရားရံုးသို႔ စြဲမတင္မီ ခံစားခြင့္ရွိသည့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို ရွင္းလင္း ေျပာျပရမည္။ ဥပမာ အာမခံျဖင့္ အခ်ဳပ္လြတ္ ခုခံေခ်ပခြင့္ ရွိပါက အာမခံ ေလ်ာက္ထားႏိုင္ေၾကာင္းကို စြပ္စြဲခံရသူအား အသိေပးရမည္။ တရားစြဲ အဖြဲ႔အစည္းကလည္း အာမခံေပးႏိုင္သည့္ အမႈျဖစ္က အာမခံ ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ မလိုလားအပ္ေသာ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ ၾကာမႈမ်ားျဖင့္ လူတဦးအား ဆက္လက္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ မထားရန္ သတိျပဳရမည္။

အက်ိဳးေဆာင္ႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးသည့္ အခါတြင္လည္း လြတ္လပ္စြာ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး ႏိုင္ေစရန္ အာဏာပိုင္မ်ားက ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ ဥပေဒႏွင့္မညီပဲ ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္ကို ေတြ႔ရွိ ရပါက တရားရံုး တရားသူၾကီးထံ အလ်င္အျမန္ တိုင္ၾကားတင္ျပႏိုင္ခြင့္ ရွိေစရမည္။ တရားရံုးကလည္း တင္ျပသည့္ အခ်က္အလက္မ်ား မွန္ကန္မႈ ရွိ၊ မရွိ၊ ဥပေဒႏွင့္ ဆန္႔က်င္ျခင္း ရွိမရွိတို႔ကို စိစစ္ျပီး ဥပေဒႏွင့္မညီသည့္ ကိစၥျဖစ္ပါက စြပ္စြဲခံရသူအား အျမန္ဆံုး ျပန္လည္ လြတ္ေပးေစရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ ရမည္။ ထိုသို႔ စီမံ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ လိုအပ္သည့္ စာခၽြန္ေတာ္မ်ား ထုတ္ဆင့္ခြင့္ကို ထည့္သြင္း ျပဌာန္းထားရမည္။

ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းထားသည့္ ကာလအတြင္း လူမဆန္စြာ ကိုယ္ခႏၶာႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႏွိပ္စက္ညွင္းပန္းမႈမ်ား ျဖစ္ပြားမႈမရွိ ေစရန္ အထူးတားျမစ္သည္။ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ အမႈမ်ားႏွင့္ အထူးဥပေဒအရ အေရးယူသည့္ အမႈမ်ားတြင္ စြပ္စြဲခံရသူက စြဲဆိုထားသည့္ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ေၾကာင္း ၀န္ခံခ်က္၊ ေျဖာင့္ခ်က္ ရရွိေစရန္အတြက္ ႏွိပ္စက္ညွင္းပန္း၍ ရရွိလာသည့္ သက္ေသခံခ်က္မ်ားကို အမႈတြင္ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ျခင္းမျပဳေၾကာင္း သက္ေသခံ ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားျပီး ျဖစ္သည္။

အေၾကာင္းျပခ်က္ ခိုင္လံုျခင္းမရွိပဲ စြပ္စြဲခံရသူတဦးအား တရားရံုးသို႔ တရားစြဲဆို တင္ပို႔ျခင္းမရွိရ၊ ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္းကို မိသားစုႏွင့္ ဆက္သြယ္ အသိေပးႏိုင္ရန္၊ အက်ိဳးေဆာင္ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုခြင့္၊ ေဆြးေႏြးခြင့္ႏွင့္ က်န္းမာေရး အတြက္ ဆရာ၀န္ျဖင့္ ေဆး၀ါးကုသခြင့္ ျပဳေရးတို႔ကို အာဏာပိုင္တို႔က ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ ထိုသို႔ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ကို တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားႏွင့္အညီ တရားရံုးက ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ (ဥပမာ ေရွ႔ေနျဖင့္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ခြင့္၊ ဆရာ၀န္ျဖင့္ ေဆး၀ါးကုသခြင့္)ႏိုင္ငံျခားသား ျဖစ္ပါက သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံ၏ သံရံုးကို ဆက္သြယ္အေၾကာင္း ၾကားရမည္။

(ခ) အမႈစစ္ေဆးေနစဥ္ႏွင့္ အမႈအား ခုခံေခ်ပရာတြင္ စြပ္စြဲခံရသူ၏ အခြင့္အေရးႏွင့္ တရားစီရင္ေရး အဖြဲ႕က လိုက္နာခြင့္ ျပဳရမည့္ အခ်က္မ်ား။

တရားရံုး၏ ေရွ႔ေမွာက္တြင္ တရားလိုႏွင့္ တရားခံ တို႔သည္ တရားဥပေဒအရ ခြင့့္ျပဳထားသည့္ ခြင့္ျပဳခ်က္မ်ားကို ခြဲျခားျခင္းမရွိပဲ တန္းတူခံစားခြင့္ ရွိေစရမည္။ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ အသားအေရာင္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး ယံုၾကည္မႈတို႔ကို ခြဲျခားျခင္း မရွိေစရပဲ အမ်ားျပည္သူမ်ား၏ ေရွ႔ေမွာက္တြင္ စစ္ေဆးစီရင္သည့္ တရားရံုးတြင္ စစ္ေဆးစီရင္ရမည္။ တပ္မေတာ္ ဥပေဒႏွင့္ အျခားဥပေဒ အရ ကန္႔သတ္ခ်က္ မ်ားမွအပ အထူးတရားမ်ား ဖြင့္လွစ္စစ္ေဆးၾကားနာျခင္း မျပဳရ၊ အထူးဖြင့္လွစ္ ၾကားနာသည့္ စစ္ခံုရံုးမ်ားတြင္ မည္သည့္အရပ္သား၊ သာမန္ျပည္သူမ်ား၏ အမႈကို စစ္ေဆးၾကားနာျခင္း မျပဳရ။ လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ ေရးျဖင့္ စီမံေဆာင္ရြက္သည့္ တရားရံုးမ်ားျဖစ္ရမည္။

ဘက္လိုက္မႈ ကင္းရွင္းသည့္ တရားရံုးမ်ားကို ဥပေဒႏွင့္အညီ တည္ေထာင္ ထားရွိျပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ကိုယ္က်င့္သိကၡာႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ အမႈမ်ား၊ အရြယ္မေရာက္ ေသးသည့္ ကေလးသူငယ္မ်ားကို စစ္ေဆးစီရင္သည့္ အမႈမ်ားမွအပ က်န္အမႈမ်ားကို အမ်ားျပည္သူမ်ား၏ ေရွ႔ေမွာက္တြင္ စစ္ေဆးစီရင္ ရမည္။

ျပစ္မႈဆိုင္ရာ အမႈမ်ားတြင္ လိုက္နာက်င့္သံုးရန္ ျပဌာန္းထားသည့္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒ၊ ျပစ္မႈ ဆိုင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒ၊ သက္ေသခံဥပေဒ၊ တရားရံုးမ်ား လက္စြဲ၊ ညြန္ၾကားလႊာမ်ားႏွင့္ အမိန္႔မ်ား ပါျပဌာန္းခ်က္မ်ားအတိုင္း စစ္ေဆးစီရင္ရမည္။

အမ်ားျပည္သူမ်ား၏ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ စစ္ေဆးစီရင္ရာတြင္ ျပည္သူအမ်ား တက္ေရာက္နား ေထာင္ႏိုင္သည့္ တရားခြင္ျဖစ္ရမည္။ ထို႔အတူ တရားခြင္အတြင္း စစ္ေဆးစီရင္ ေဆာင္ရြက္မႈ အဆင့္ဆင့္ကို သံသယကင္းစြာ သိရွိႏိုင္ေစရန္အတြက္ သတင္းဌာနမ်ား၊မွ သတင္းေထာက္မ်ားကိုလည္း တက္ေရာက္ သတင္းယူခြင့္ ျပဳရမည္ျဖစ္သည္။

တရားခြင္အတြင္းသို႕ တက္ေရာက္ နားေထာင္သည့္ ျပည္သူလူထု စံနစ္တက် ေအးေဆးစြာ နားေထာင္ႏိုင္ရန္ လိုအပ္သည့္ အစီအမံမ်ားကို အစိုးရက စီမံေဆာင္ရြက္ ေပးရမည္ျဖစ္သည္။

မႈခင္းမ်ား စစ္ေဆးစီရင္ရာတြင္ အျပစ္ရွိသည္ဟု တရားရံုးက ဆံုးျဖတ္ျခင္း မျပဳမွီအခ်ိန္အထိ စြပ္စြဲခံရသူသည္ အျပစ္ကင္းစင္သူဟု မွတ္ယူရမည္။ ျပစ္မႈမ်ားကို စစ္ေဆးစီရင္ရာတြင္ တရားလိုဖက္မွ အမႈကို တရားရံုးသို႔ တင္ပို႔စြဲဆိုယံုမွ်ႏွင့္ တရားရံုးက အျပစ္ေပးရမည္ မဟုတ္ပါ။ စြဲဆိုထားသည့္ ပုဒ္မပါ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို တရားလိုဖက္က ထင္ရွားေအာင္ သက္ေသတင္ျပရမည့္ တာ၀န္ရွိသည္။ ထိုသို႔ သက္ေသထင္ရွား တင္ျပႏိုင္ျခင္းမရွိပါက ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည္ဟု သံသယရွိလင့္ကစား သံသယ၏ အက်ိဳးကို စြပ္စြဲခံရသူအား ခံစားခြင့္ေပးျပီး အမႈမွ အျပီးအျပတ္ လႊတ္ေပးရမည္ ဆိုသည္မွာ တရားရံုးမ်ား လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရသည့္ ဥပေဒဓေလ့ထံုးတမ္း တခုျဖစ္သည္။

စြပ္စြဲခံရသူအား စြဲခ်က္တင္သည္ဆိုပါက စြဲခ်က္ပါအခ်က္မ်ားကို စြပ္စြဲခံရသူအေနျဖင့္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိရွိႏိုင္ေစရန္ တရားခြင္က ေျပာျပ အသိေပးရမည္။ စြဲခ်က္မိတၱဴ တေစာင္ကို စြပ္စြဲခံရသူအား အခမဲ့ ေပးရမည္။ စြပ္စြဲခံရသူသည္ ႏိုင္ငံျခားသားျဖစ္ပါက ၎နားလည္ႏိုင္မည့္ ဘာသာစကားသို႔ ျပန္ဆိုထားသည့္ မိတၱဴကို ေပးရမည္။

စြပ္စြဲခံရသူအား ခုခံေခ်ပႏိုင္ရန္ ျပင္ဆင္မႈမ်ားအတြက္ လံုေလာက္သည့္ အခ်ိန္ေပးရမည္။ စြပ္စြဲခံရသူအေနျဖင့္ ၎၏ အက်ိဳးေဆာင္ႏွင့္ စြဲဆိုထားသည့္ အမႈတြင္ လိုအပ္သည့္ သက္ေသခံခ်က္မ်ား ေပးႏိုင္ရန္အတြက္ ေဆြးေႏြး တိုင္ပင္ခြင့္ ႏွင့္သက္ေသမ်ား တင္သြင္းႏိုင္ရန္ တရားရံုးက ခြင့္ျပဳေဆာင္ရြက္ေပး ရမည္ျဖစ္သည္။

မႈခင္းမ်ားကို စစ္ေဆးစီရင္ရာတြင္ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႕ၾကာျခင္း မရွိေစပဲ စစ္ေဆးစီရင္ရမည္။ လံုေလာက္သည့္ အေၾကာင္းျပခ်က္ မရွိပဲ အမႈစစ္ေဆး စီရင္ျခင္းအား ၾကန္႔ၾကာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ျခင္း မရွိေစရ။

စြပ္စြဲခံရသူအေနျဖင့္ အမႈတြင္ ကိုယ္တိုင္ ခုခံေခ်ပလိုလ်င္ေသာ္လည္း၊ အက်ိဳးေဆာင္ျဖင့္ ခုခံေခ်ပလိုလ်င္ ေသာ္လည္းေကာင္း တရားရံုးက ခြင့္ျပဳရမည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ အခြင့္အေရးရွိေၾကာင္းကို တရားရံုးအေနျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူအား အသိေပး ေျပာၾကားရမည္။ ၾကီးေလးသည့္ ေထာင္ဒဏ္ (တသက္တကၽြန္းႏွင့္ ေသဒဏ္)က်ခံရမည့္ အမႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ရမည့္ တရားခံမ်ားအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ အက်ိဳးေဆာင္ ငွားရမ္းေပးရမည္။

သက္ေသမ်ားကို စစ္ေမးႏိုင္သည့္ အခြင့္အေရး ရွိရမည္ျဖစ္သလို တရားခံဖက္မွ လိုအပ္သည့္ သက္ေသမ်ားကိုလည္း တင္သြင္းခြင့္ ရွိေစရမည္။ တရားလိုဖက္မွ တင္သြင္းသည့္ မည္သည့္သက္ေသ ကိုမဆို တရားခံအေနျဖင့္ စစ္ေမးခုခံေခ်ပခြင့္ ရွိေစရန္ တရားရံုးက ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။

တရားခံသည္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးသို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံျခားသား တဦးဦးျဖစ္ပါက တရားခံအျဖစ္ စြပ္စြဲခံရသူ နားလည္ေစမည့္ စကားျပန္ငွားရမ္း၍ အမႈကို စစ္ေဆးစီရင္ရမည္။ စကားျပန္ျဖစ္သူ အေနျဖင့္ လြတ္လပ္စြာ သြားလာႏိုင္ခြင့္၊ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ ရွိေစရမည္။ စကားျပန္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သူ အေပၚ မည္သည့္ကန္႔သတ္၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္၊ ျခိမ္းေျခာက္မႈမ်ား မရွိေစရေပ။

တရာခံအျဖစ္ စြပ္စြဲခံရသူအေနျဖင့္ အမႈတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေၾကာင္း ေျဖာင့္ခ်က္ကဲ့သို႔သေဘာ သက္ေရာက္သည့္ ၀န္ခံခ်က္မ်ိဳးကို အတင္းအၾကပ္ စြပ္စြဲခံရသူ၏ ဆႏၵႏွင့္ ဆန္႔က်င္၍ အတင္းအၾကပ္ ထြက္ဆိုျခင္း မျပဳေစရ။ တုိက္ရိုက္ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ သြယ္၀ိုက္၍ျဖစ္ေစ ကိုယ္ခႏၶာႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႏွိပ္စက္ညွင္းပန္းျခင္း၊ ဖိအားေပးျခင္း၊ ျခိမ္းေျခာက္ျခင္း စသည္တို႔ျဖင့္ အတင္းအၾကပ္ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးေစျခင္း၊ အျပစ္ရွိသည္ဟု ၀န္ခံခိုင္းေစျခင္း စသည္တို႔ကို မျပဳလုပ္ရန္ႏွင့္ ထိုသို႔ျပဳလုပ္ရာမွ ရရွိသည့္ သက္ေသခံခ်က္မ်ား ဟုတ္မဟုတ္ကို တရားရံုး တရားသူၾကီးမွ ေသခ်ာစြာ ေလ့လာ၍ လက္ခံအတည္ျပဳရမည္။ ႏွိပ္စက္ ညွင္းပန္းျခင္းေၾကာင့္ ေပးသည့္ ေျဖာင့္ခ်က္ျဖစ္လ်င္ သက္ေသခံအျဖစ္ လက္ခံျခင္းမျပဳရ။

အမႈမ်ားကို စစ္ေဆးရာတြင္ လက္ရွိ ျပဌာန္းထားသည့္ တရားဥပေဒမ်ား အတိုင္းသာ စစ္ေဆးစီရင္ ျခင္းဆံုးျဖတ္ျခင္း ျပဳရမည္။ မည္သည့္ဥပေဒကိုမွ် ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ အာဏာ သက္ေရာက္ျခင္း မရွိေစရ။

တရားခံတဦး တေယာက္အား ျပစ္ဒဏ္ေပးရာတြင္ မႈခင္းျဖစ္ရပ္ တခုတည္းအေပၚ အၾကိမ္ၾကိမ္ ထပ္ဆင့္ အျပစ္ေပးျခင္းကို တားျမစ္သည့္ ဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားအတိုင္း တရားရံုးမ်ားက လိုက္နာေဆာင္ ရြက္ရမည္

(ဂ) အမႈ စစ္ေဆးျပီးသည့္ ေနာက္ပိုင္း တရားဥပေဒပါ အခြင့္အေရးမ်ားအား ခြင့္ျပဳရမည့့္ ကိစၥရပ္မ်ား။

အမႈကို စစ္ေဆးစီရင္ဆံုးျဖတ္၍ စီရင္ခ်က္ႏွင့္ အမိန္႔ခ်မွတ္ျပီး ပါက ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္မ်ား အတိုင္း အထက္တရားရံုး အဆင့္ဆင့္သို႔ ျပင္ဆင္မႈ တင္သြင္းျခင္း၊ အယူခံ တင္သြင္းျခင္းႏွင့္ ဥပေဒႏွင့္ အညီ ျပန္လည္ သံုးသပ္ရန္ ေလ်ာက္ထားျခင္း တို႔ကို ခြင့္ျပဳရမည္။ အထက္တရားရံုး အဆင့္ဆင့္ကလည္း ဥပေဒႏွင့္အညီ တင္သြင္းလာသည့္ ျပင္ဆင္မႈ၊ အယူခံမႈ၊ အမႈကို ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္ ေစာဒကမႈ တင္သြင္း လာျခင္းတို႔အေပၚ ျပဌာန္း ဥပေဒမ်ားႏွင့္ ညီ မညီ စိစစ္၍ လက္ခံ ဆံုးျဖတ္ ေပးရမည္။ ဥပေဒႏွင့္မညီသည့္ အခ်က္မ်ားရွိပါက ေအာက္ရံုး၏ ဆံုးျဖတ္ကို ျပင္ဆင္သည့္ အမိန္႔ ခ်မွတ္ေပးရမည္။ တရားခံကျပစ္မႈ က်ဴးလြန္သည္ဟု ၀န္ခံသည့္ အမႈမ်ားတြင္လည္း ျပစ္ဒဏ္ ႏွင့္ပတ္သက္၍ အယူခံ တင္သြင္းလာပါက အျခားျပစ္မႈမ်ား နည္းတူ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီမႈ ရွိမရွိစဥ္းစားဆံုး ျဖတ္ရမည္။ အယူခံခြင့္ျပဳ ရမည္။

တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ မွားယြင္းမႈမ်ားအတြက္ နစ္နာသည့္ တရားခံအတြက္ ထိုက္သင့္သည့္ ကုစား သက္သာခြင့္မ်ား စီမံထား ရွိရမည္။ တရားရံုးအဆင့္ဆင့္၏ စစ္ေဆးစီရင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားသည္ မွားယြင္းစြာ စစ္ေဆးစီရင္ ခဲ့ေၾကာင္း ျပန္လည္သံုးသပ္၍ ေတြ႕ရွိရပါက ျပစ္ဒဏ္မွ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ျပဳသည့္ ကုစားခြင့္မ်ား၊ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္မ်ား ျပဌာန္းထားရွိရမည္။

မွ်တသည့္ တရားခြင္ျဖင့္ စစ္ေဆးစီရင္ေၾကာင္း လြတ္လပ္သည့္ တရားခြင္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာ ေရးအဖြဲမ်ား ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္ခြင့္ ျပဳရမည္။ အစိုးရႏွင့္ မသက္ဆိုင္သည့္ လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႔မ်ား၊ သတင္း ႏွင့္မီဒီယာမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ စစ္ေဆးစီရင္သည့္ အမႈမ်ားအတြက္ တရားခြင္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး အဖြဲ႔ကို ဘက္လိုက္မႈ ကင္းသည့္ျပည္တြင္း ဥပေဒ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒကၽြမ္းက်င္သူမ်ားျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ဖြဲ႔စည္းေပးရမည္။ ႏိုင္ငံတကာမွ လာေရာက္သည့္ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာေရးသူမ်ားအတြက္ လိုအပ္သည့္ ဗီဇာႏွင့္ အျခားလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို အစိုးရကျဖည့္ ဆည္းေပးရမည္။

မွ်တသည့္တရားခြင္ကို ေဖၚေဆာင္ႏိုင္မွသာ တိုင္းျပည္အတြင္း တရားဥပေဒစိုးမိုး၍ ႏိုင္ငံေအး ခ်မ္းသာယာမည္ ျဖစ္သည္။ ယေန႔ ျပည္သူမ်ား စိတ္၀င္စားေနသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ တရားခြင္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ မွ်တသည့္ တရားခြင္ျဖင့္ စစ္ေဆးစီရင္ျခင္း ရွိ မရွိကို ေလ့လာသံုးသပ္ႏိုင္ရန္ ျပဳစု တင္ျပထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနျဖင့္ စစ္ေဆးေနသည့္ တရားခြင္ သည္ မွ်တသည့္ တရားခြင္ဟု ထုတ္ေဖၚေျပာၾကားျခင္း မျပဳ၊ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနသည္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ ကင္းမဲ့ေနသည္ဟု ထုတ္ေဖၚ ေျပာၾကားလိုက္ျခင္းသည္ အမႈမ်ား စစ္ေဆးစီရင္ရာတြင္ ဥပေဒႏွင့္အညီ လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိသည့္အခ်က္မ်ားကို သြယ္၀ိုက္၍ ေျပာဆိုလိုက္ျခင္းျဖစ္ ေၾကာင္း ျပည္သူမ်ား သိေစရန္ တင္ျပလိုက္ရေပသည္။


(မွတ္ခ်က္ ----- အထက္ ေဖၚျပပါ အခ်က္မ်ားသည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ျပဌာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ မွ်တသည့္ တရားခြင္ျဖင့္ စစ္ေဆး စီရင္ျခင္း ရွိ၊ မရွိကို စိစစ္ႏိုင္ရန္ အေမရိကန္ ေရွ႔ေနမ်ားေကာ္မတီမွ ျပဳစုထားသည့္ စာတမ္းပါ အခ်ိဳ႕အခ်က္မ်ားကို ထုတ္ႏႈပ္၍ ဘာသာျပန္ဆိုထားျခင္း ျဖစ္သည္။)

0 comments:

Post a Comment