ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒ နဲ႕လူထု

(မင္းလြင္ဦး)
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကိုအေျခခံျပီး၂၀၁၀မွာျပဳလုပ္ေတာ့မဲ့ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ပတ္သက္လို႕
ျပည္သူလူထုေတြအေနနဲ႕ ျပဌာန္းထားတဲ့ဥပေဒမ်ားအေပၚအလြယ္တကူသိနားလည္ေစျပီး၊ဗဟုသုတ ရေစမဲ႕သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကိုတင္ျပသြားမွာျဖစ္ပါတယ္

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာဥပေဒကိုေရးဆြဲအတည္ျပဳျပဌာန္းတဲ့ႏိုင္ငံရဲ႕ပင္မအသက္
ေသြးေၾကာျဖစ္တယ္္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအတြင္းလက္ရွိလိုက္နာက်င့္သံုးေနတဲ့ဥပေဒမ်ား
အားလံုးကိုတာ၀န္ခံ၊အေကာင္အထည္ေဖၚေပးတဲ့့ဥပေဒမ်ားရဲ႕အျမင့္ဆံုးအထြဋ္အထိပ္ဥပေဒလဲျဖစ္တယ္။
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕တည္ျငိမ္ေအးေဆးမႈ၊တရားမွ်တမႈနဲ႕အခြင့္အေရးမ်ားတန္းတူညီမွ်ရွိမႈစတာေတြကို
ေလ့လာမည္ဆိုရင္ႏိုင္ငံတကာပညာရွင္မ်ားကႏိုင္ငံအတြင္းမွာျပဌာန္းအတည္ျပဳလက္ခံက်င့္သံုးေန
တဲ့ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါအခ်က္ေတြကိုအေျခခံထားျပီအဓိကထားသံုးသပ္ၾကတာကိုေတြ႕ရတယ္။

အဲဒီလိုေလ့လာသံုးသပ္ရာမွာအေျခခံတဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရတရပ္က
ႏိုင္ငံေတာ္မူ၀ါဒလမ္းစဥ္ေတြခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖၚရာမွာလိုက္နာက်င့္သံုးမဲ့ဥပေဒ
ေတြဟာတရားဥပေဒစိုးမိုးမႈနဲ႕ အခြင့္အေရးသာတူညီမွ်မႈတို႕ကိုဘယ္ေလာက္ထိတာ၀န္ခံ
ေဖၚေဆာင္ႏိုင္သလဲႏိုင္ငံသားမ်ားေတြရဲ႕အေျခခံအခြင့္အေရးေတြကိုႏိုင္ငံေတာ္ကဘယ္လို
ေစာင့္ေရွာက္အကာအကြယ္ေပးထားသလဲ

အဲဒီလိုဥပေဒေတြကိုျပဌာန္းအတည္ျပဳေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႕အဓိကလိုအပ္တဲ့ ဥပေဒျပဳေတြကို ဘယ္သူေတြကေရးဆြဲျပီး။အတည္ျပဳျပဌာန္းေရး ကိုဘယ္လိုေဆာင္ရြက္သလဲ၊
ျပဌာန္းျပီးတဲ့ဥပေဒေတြကိုအေကာင္အထည္အထည္ေဖၚေဆာင္မဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယားေတြမွာ ဘယ္သူေတြကပါ၀င္သလဲ၊ဥပေဒခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြကိုဘယ္လိုထိန္းညွိထားသလဲ၊
ေနာက္ဆံုးဥပေဒခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြကိုစီရင္ဆံုးျဖတ္မဲ့တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာအခန္းကဏၭမွာ
ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕အခြင့္အေရးမ်ားနဲ႕တရားဥပေဒဆိုင္ရာအခြင့္အေရးေတြကိုအကာအကြယ္ေပးမဲ့
ဥပေဒေတြကိုထည့္သြင္း ျပဌာန္းထားထားသလား၊အဲဒီအခ်က္ေတြဟာလံုေလာက္မႈ ရွိသလား၊

လြတ္လပ္တဲ့တရားစီရင္ေရးစံနစ္ကို က်င့္သံုးေဖၚေဆာင္ႏိုင္မဲ့အခြင့္အေရးေတြကိုထည့္သြင္းျပဌာန္းထား သလားစတဲ့အခ်က္ေတြကိုေလ့လာသံုးသပ္တဲ့အျပင္ အေရးၾကီးဆံုးကေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ေရးဆြဲအတည္ျပဳျပဌာန္းရာမွာႏိုင္ငံသားအားလံုး၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ား၊ အလႊာေပါင္းစံုကိုကိုယ္စားျပဳတဲ့ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္မ်ား က ေရးဆြဲျပီးအတည္ ျပဳျပဌာန္းတဲ့ ဥပေဒျဖစ္ သလား စတဲ့အခ်က္ေတြကို အေျခခံေလ့လာသံုးသပ္ျပီးမွ ဒီဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ၊ သာတူညီမွ်မႈရွိတယ္ဆိုတာ ကိုဆံုးျဖတ္တာျဖစ္တယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကိုေရးဆြဲရာမွာအလႊာေပါင္းစံုကႏိုင္ငံသားမ်ားကေရြးခ်ယ္တဲ့ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ေတြ၊လြတ္လပ္
ျပီးအေတြ႕အၾကံဳရွိတဲ့ ဥပေဒပညာရွင္ေတြ၊ အတတ္ပညာရွင္စတာေတြက အေျခခံဥပေဒကို ေရးဆြဲျပဌာန္းႏိုင္ဖို႕ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ၾကရတာျဖစ္တယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ကတဲကစတင္ေရးဆြဲျပီး ၂၀၀၈ခုႏွစ္မွာအတည္ျပဳ ျပဌာန္းခဲ့တဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာအထက္ကေဖၚျပခဲ့တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ၊ဥပေဒစံညြန္းဆိုင္ရာအခ်က္ေတြနဲ႕့
ကိုက္ညီမႈရွိပါသလားစတာ ေတြကိုေလ့လာၾကည့္ဖို႕လိုပါတယ္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာအတည္ျပဳျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာတကယ္ေတာ့၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ က်င္းပခဲ့ တဲ့အမ်ိဳးသားညီလာခံကခ်မွတ္လိုက္တဲ့အေျခခံမူ၁၀၄ ခ်က္ကိုအဓိကထားျပီးေရးဆြဲခဲ့တာျဖစ္တယ္။
ဒီလိုဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအတြက္အေျခခံမူ ၁၀၄ ခ်က္ကို ခ်မွတ္ရာမွာ အမ်ိဳးသားညီလာခံကိုတက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ ၇၀၂ ဦးအနက္၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရျပည္သူလူထုကိုယ္စားျပဳႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ကိုယ္စားလွယ္ (၉၉) ဦးပဲ ပါရွိခဲ့တာကို ေတြ႕ရတဲ့အတြက္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာႏိုင္ငံသားမ်ားထံမွဆင္းသက္ရမည္
ဆိုတဲ့စံသတ္မွတ္ခ်က္နဲ႕ကင္းလြတ္ေနတာကိုပထမဆံုးေတြ႕ရမွာျဖစ္တယ္။

ဘာေၾကာင့္ဒီလိုေျပာရသလဲဆိုရင္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေရးဆြဲဖို႕အဓိကတာ၀န္ရွိသူေတြဟာေ
ရြးေကာက္ခံကိုယ္စား လွယ္မ်ားရဲ႕တာ၀န္ျဖစ္တယ္လို႕ ႏိုင္ငံေတာ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈအဖြဲ႕က၁၉၉၀တြင္
ေၾကညာခ်က္အမွတ္(၁) အေနနဲ႕ထုတ္ျပန္ခဲ့လို႕ပါပဲ။ဒါေပမဲ့မိမိကိုယ္တိုင္ထုတ္ျပန္တဲ့ေၾကညာခ်က္က
မိမိကို္ယ္တိုင္ မသိက်ိဳးကၽြံျပဳလိုက္နာေဆာင္ရြက္ဖို႕ပ်က္ကြက္ခဲ့တာကိုလည္း ေတြ႕ရျပန္တယ္။

ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႕အမ်ိဳးသားညီလာခံမွာတက္ေရာက္ခဲ့တဲ့တတ္သည့္ပညာရွင္မ်ားအစုအဖြဲ႕၊
အလုပ္သမားကိုယ္စားျပဳ အစုအဖြဲ႕၊ေတာင္သူလယ္သမားကိုယ္စားျပဳအစုအဖြဲ႕၊ တိုင္းရင္းသားကိုယ္စား ျပဳအစုအဖြဲ႕၊ႏိုင္ငံ၀န္ထမ္းအစု အဖြဲ႕စတဲ့အစုအဖြဲ႕ေတြဟာ ျပည္သူလူထုကေရြးခ်ယ္ခဲ့တဲ့ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမဟုတ္ ပဲ လက္ရွိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ စစ္အစိုးရကစိတ္ၾကိဳက္ေရြးခ်ယ္ေစလႊတ္ခဲ့တဲ့သူမ်ား
သာျဖစ္ျပီး စစ္အစိုးရအလိုက် လက္ခံေခါင္းျငိမ့္ရသူမ်ားသာျဖစ္တယ္။ ဒီအခ်က္က ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကေရးဆြဲခဲ့တာလို႕ထင္ေယာင္ထင္မွား ျဖစ္ေအာင္ အစိုးရကိုယ္တိုင္က မရိုးမသား လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာကိုျမင္ေတြ႕ရမွာျဖစ္တယ္။

တတိယအခ်က္အေနနဲ႕အမ်ိဳးသားညီလာခံမွာေဆြးေႏြးတဲ့ အေျခခံမူ ၁၀၄ခ်က္ကိုျပည္သူလူထုအလႊာေပါင္းစံုကပါ၀င္ ေဆြးေႏြးျခင္း၊အၾကံျပဳတင္ျပျခင္းတို႕ကိုမျပဳလုပ္ႏိုင္ေစဖို႕စစ္အစိုးရကဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေတာ္တာ၀န္ကို တည္ျငိိိမ္ေအးခ်မ္းစြာ စံနစ္တက်လြဲေျပာင္းေပးေရးနဲ႕အမ်ိဳးသားညီလာခံလုပ္ငန္း
မ်ားေအာင္ျမင္စြာေဆာင္ရြက္ေရးတို႕ကိုေႏွာင့္ယွက္ဆန္႕က်င္ျခင္းမွကာကြယ္တဲ့ ဥပေဒ အမွတ္ ၅/၉၆ ကိုအတည္ျပဳျပဌာန္းျပီးအမ်ားျပည္သူ၏ပါ၀င္မႈ နဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားရဲ႕ပါ၀င္ ပတ္သက္ေဆာင္ရြက္မႈ တို႕ကို ကန္႕သတ္တားဆီးပိတ္ပင္ခဲ့တာကိုေတြ႕ရမွာျဖစ္တယ္။ဒါေၾကာင့္လဲအမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က အမ်ိဳးသားညီလာခံကိုဆက္လက္မတက္ေရာက္ေတာ့ပဲႏႈပ္ထြက္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။

၁၉၉၀ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာအႏိုင္ရခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ တိုင္းရင္းသားပါတီေတြကေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြကိုလဲ ၅/၉၆ ဥပေဒနဲ႕
ဖမ္းဆီးအေရးယူခဲ့ျပီးယေန႕တိုင္ျပန္လည္လႊတ္ေပးခဲ့တာမရွိပဲ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကိုအတည္ျပဳျပဌာန္းခဲ့ျပန္တယ္။
ဒါေၾကာင့္ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား၊အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႕ျပည္သူကေရြးခ်ယ္ တင္ေျမွာက္လိုက္တဲ့ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ပါ၀င္ေရးဆြဲထားျခင္းမဟုတ္တဲ့အတြက္၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒဟာ ျပည္သူမ်ားကိုကိုယ္စားမျပဳ၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူစစ္အစိုးရအာဏာတည္ျမဲေရးကိုသာ ျဖစ္ေစမယ့္ အက်ိဳးျပဳမဲ့ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျဖစ္ပါတယ္။

ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာဟာျပည္သုူမ်ားနဲ႕ျပည္သူူမ်ားကေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ျပည္သူ႔ကိုယ္စား လွယ္မ်ား အႀကားခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ႕ သေဘာတူညီမႈျဖစ္တယ္။ ျပည္သူမ်ားကေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္တဲ့ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္မ်ားပါဝင္တဲ့အစိုးရအဖြဲ႔ကသာ ျပည္သူမ်ား၏သေဘာတူညီမႈနဲ႕ဥပေဒမ်ားထုတ္ျပန္
ျပဌာန္းႏိုင္တာျဖစ္တယ္။ႏိုင္ငံကိုအုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရကလဲျပည္သူမ်ားရဲ႕အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီရဲ႕လြတ္လပ္မႈက္ို တာဝန္ခံ ရတဲ့အျပင္ေလးစားလိုက္နာရမွာျဖစ္တယ္။

ဒါေႀကာင့္လဲအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေက်ညာစာတမ္းရဲ႕အပိုဒ္၂၁ အပိုဒ္ခြဲ ၃မွာျပည္သူျပည္သားတို႔ရဲ႕ဆႏၵဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ရဲ႕အေျခခံျဖစ္ရမယ္။ အဆိုပါဆႏၵကိုအခ်ိန္ကာလပိုင္းျခားျပီး စစ္မွန္ တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားနဲ႕ထင္ရွားေစရမည္လို႕ထည့္သြင္းေဖၚျပခဲ့တာျဖစ္တယ္။
ျ
ပည္သူ႕ဆႏၵကိုမထင္ဟပ္တဲ့၂၀၀၈ခုႏွစ္ဖြဲ႔စည္းပံုကိုအေျချပဳျပီးဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္မဲ့အစိုးရဆိုတာကလည္း
ျပည္သူလူထုအက်ိဳးကိုထိထိေရာက္ေရာက္အကာအကြယ္ေပးႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူးဆိုတာကိုတင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
ေနာက္အပတ္ မ်ားမွာေတာ့ ဥပေဒတရပ္ကိုျပဌာန္းအတည္ျပဳျပီးရင္ အဆိုပါဥပေဒကို အေကာင္အထည္ ေဖၚေဆာင္ဖို႕ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ဥပေဒနည္းဥပေဒေတြျပဌာန္းရပါတယ္။ ထို႕အတူ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ဖြဲ႕႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ကိုအေကာင္ အထည္ေဖၚေဆာင္ဖို႕အတြက္ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒ၊ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲ နည္းဥပေဒမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွတ္ပံုတင္ျခင္းဥပေဒ စတာေတြကို လက္ရွိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့စစ္အစိုးရကျပဌာန္းႏိုင္ခြင့္ရွိသလား၊ ျပည္သူေတြကေရြးခ်ယ္ခဲ့တဲ့ျပည္သူ႕ ကိုယ္စားလွယ္ ေတြက ေရးဆြဲအတည္ျပဳျပဌာန္းရမွာလားဆိုတာကိုဆက္လက္ျပီးုတင္ျပသြားပါမယ္ ခင္ဗ်ား