သီးသန္႔ ခံုရံုးနဲ႔ သီးသန္႔ဥပေဒ

မင္းလြင္ဦး
ဂ်ဴလုိင္လ ၂၄ရက္၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္
စြပ္စြဲခံရသူမ်ား၏ ခုခံေခ်ပခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ တရားစီရင္ေရး ဥပေဒ ပုဒ္မ ၂ (စ) အမႈတြင္ ခုခံေခ်ပခြင့္ႏွင့္ ဥပေဒအရ အယူခံပိုင္ခြင့္ ေပးျခင္းဟူ၍ ျပဌာန္းထား ရွိသည္။ ခုခံေခ်ပခြင့္ ဆိုသည္မွာ တရားလိုဖက္မွ စြပ္စြဲထားသည့္ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားကို ခုခံေခ်ပရန္ လိုအပ္သည့္ ဥပေဒကၽြမ္းက်င္ နားလည္ သူမ်ားကို ငွားရမ္းခြင့္ ျပဳယံုမွ်ႏွင့္မျပီး၊ စြပ္စြဲခံရသူႏွင့္ ၎၏ အက်ိဳးေဆာင္မ်ားက အမႈ စစ္ေဆးေနသည့္ တရားရံုး တရားသူၾကီးမ်ား သံသယ ကင္းရွင္းစြာျဖင့္ ျပစ္မႈ မက်ဴးလြန္ေၾကာင္း လက္ခံႏိုင္ေစရန္ ဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ခုခံေခ်ပရာတြင္ စြပ္စြဲခံရသည့္ ကာယကံရွင္ျဖစ္သူႏွင့္ ဥပေဒကို နားလည္ တတ္ကၽြမ္းသည့္ ဥပေဒ ပညာရွင္မ်ား၏ ေဆြးေႏြး တိုင္ပင္ျခင္းသည္ လြန္စြာမွပင္ အေရးပါသည္။

စြပ္စြဲသူ တရားလိုမ်ားဖက္မွ တရားလိုျပ သက္ေသမ်ားအျဖစ္ ၂၃ ဦး အမည္စာရင္း တင္သြင္းခဲ့သည္။ ထိုသူမ်ားအနက္ တရားလိုျပ သက္ေသမ်ား စာရင္းတြင္ မပါ၀င္ သည့္ ဒုရဲမွဴးၾကီး ၀င္းႏိုင္ထြန္းကိုပင္ ကြန္ပ်ဴတာ ရိုက္ရာတြင္ က်န္ရစ္ခဲ့သည္ ဟူသည့္ အေၾကာင္းျပ ခ်က္ျဖင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ သက္ေသအျဖစ္ ရန္ကုန္ ေျမာက္ပိုင္းခရိုင္ တရားရံုး တရားသူၾကီးမ်ားက လက္ခံခြင့္ျပဳျပီး တရားလိုဖက္မွ သက္ေသ ၁၄ ဦးကို စစ္ေဆးခဲ့သည္။

တရားလိုဖက္မွ တင္ျပသည့္ သက္ေသမ်ားအနက္ ျပန္ေခၚသက္ေသအျဖစ္ ၅ ဦးေခၚယူ ျပီး ၄ ဦးအား ထပ္မံ စစ္ေဆးခဲ့သည္။

စြပ္စြဲခံရသည့္ တရားခံမ်ားဖက္မွ တင္သြင္းသည့္ သက္ေသ ၄ ဦးအနက္ ဦးၾကည္၀င္းႏွင့္ ေဒၚခင္မိုးမိုး တို႔ကိုသာ သက္ေသအျဖစ္ အစစ္ခံ ခြင့္ျပဳခဲ့ျပီး။ အမ်ိဳးသားဒီမိုက ေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၏ ဒုဥကၠဌျဖစ္သူ ဦးတင္ဦးႏွင့္ ဦး၀င္းတင္တို႔ကို သက္ေသအျဖစ္ အစစ္ခံရန္ မလိုဟူသည့္ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူ တရားခံ၏ ခုခံေခ်ပခြင့္ကို ကန္႔သတ္ ခဲ့ျပန္သည္။

မႈခင္း ျဖစ္ရပ္မ်ားကို စစ္ေဆးျပီးေနာက္ အျပီးသပ္ ေလ်ာက္လဲခ်က္ ေပးရန္ ေန႔ရက္ နီးသည့္အခါ အျပီးသပ္ ေလ်ာက္လဲခ်က္ကို ျပင္ဆင္ အတည္ျပဳ ႏိုင္ရန္အတြက္ တရားခံအျဖစ္ စြပ္စြဲခံရသူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ၎၏ အက်ိဳးေဆာင္မ်ား တိုင္ပင္ ေဆြးေႏြးခြင့္ကိုပင္ တရားလိုဖက္မွ ခြင့္မျပဳခဲ့ေပ။

အမႈကို စတင္စြဲဆိုစဥ္ကပင္္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စု ဆိုရွယ္လစ္ သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပါ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အခြင့္အေရးကို ကန္႔သတ္ တားဆီးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသည္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၉ ရက္ေန႔ စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းျပီးေနာက္ ထုတ္ျပန္ ေက်ညုာခဲ့သည့္ ဖ်က္သိမ္းေသာ ဥပေဒမ်ား စာရင္းတြင္ မပါ၀င္ေသာ္လည္း ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ၊ ျပည္သူလုပ္ငန္း စစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔၊ ျပည္သူ႔ဥပေဒ အက်ိဳးေဆာင္ အဖြဲ႔ႏွင့္ ျပည္သူ တရားသူၾကီးအဖြဲ႔တို႔ကို ဖ်က္သိမ္းေၾကာင္း ထိုစဥ္က န၀တ ႏိုင္ငံေတာ္ ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႔ ထုတ္ျပန္ ေက်ညာခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႔ အမိန္႔အမွတ္ ၁/၈၈ စကားရပ္မ်ား အစားထိုးသည့္ ဥပေဒ ဥပေဒအမွတ္ ၈/၈၈ ဥပေဒကဲ့သို႔ အာဏာတည္ေသာ အမိန္႔အမွတ္ ၂/၈၈၊၃/၈၈ ေၾကညာခ်က္ အမွတ္ ၂/၈၈ တို႔အရ လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႔ျဖိဳးေရးေကာင္စီ ေၾကညာခ်က္အမွတ္ ၁/၉၇၊ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ စကားရပ္မ်ား အစားထိုးသည့္ ဥပေဒအ မွတ္ ၁/၉၇ တို႔အရ လည္းေကာင္း၊ သက္ေသခံအမွတ္ (ခ) ကန္႔သတ္မိန္႔တြင္ ေဖၚျပထားေသာ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ျပည္ေထာင္စု ဆိုရွယ္လစ္ သမတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ပါျပဌာန္းခ်က္မ်ားသည္ ေၾကညာခ်က္ အမွတ္ ၆/၈၈ တြင္ ေဖၚျပထားေသာ ပယ္ဖ်က္ျခင္းအရ ပယ္ဖ်က္ျပီး ျဖစ္သည္ကို သိပါသလားဟု တရားခံဖက္မွ ေရွ႔ေနမ်ာက ေမးျမန္းရာတြင္- အမႈလိုက္ ဥပေဒအရာရွိက ဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား ျဖစ္သျဖင့္ သက္ေသအား ေမးျမန္းရန္ မသင့္ပါေၾကာင္း ကန္႔ကြက္ တင္ျပသည္။

ကန္႔သတ္သည့္ ပုဒ္မမ်ား ျဖစ္ေသာ ၁၄၈(၈)၊ ၁၅၇၊၁၅၈၊ ၁၅၉(က)(ခ) ႏွင့္ ၁၆၀ တို႔မွာ ျပည္ေထာင္စု ဆိုရွယ္လစ္ သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၊ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ၏ ပုဒ္မမ်ား ျဖစ္သည္ဆိုလွ်င္ မွန္ပါသည္ဟု တရားလိုျဖစ္သူ ဒုရဲမွဴးၾကီး ေဇာ္မင္းေအာင္က ထြက္ဆိုထားသည့္ အတြက္္၁၉၇၄ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသည္ သက္၀င္ လႈပ္ရွားျခင္း ရွိမရွိဆိုသည္ကို ေမးျမန္းရန္ အဓိက လိုအပ္လာသည္။ ထို႔အျပင္ တရားခံဖက္မွ အက်ိဳးေဆာင္မ်ားက -

ဆုိရွယ္လစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အတည္ျဖစ္လွ်က္ ရွိသည္ဟုဆိုရာ ယခု အခ်ိန္တြင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ႏိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္း သာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႔ျဖိဳးေရးေကာင္စီ ဥကၠဌမွ အတည္ျပဳထားျပီး ျဖစ္၍ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ၂ ရပ္ ရွိေနပါသလား ဆိုလွ်င္- ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ အာဏာ တည္ရွိမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးျမန္းျခင္းကိုလည္း တရားရံုးက-ဥပေဒ အခ်က္အလက္၊ အမိန္႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ ေျမာက္ျမားစြာကို သက္ေသအား ေျဖဆိုရန္ အတင္းအၾကပ္ ခိုင္းေစရန္ မသင့္ဟု ကၽြႏု္ပ္တို႔ ယူဆသည္။ သို႔ျဖစ္၍ အမႈႏွင့္ တိုက္ရိုက္ ပတ္သက္ေသာ အခ်က္အလက္ တခုခ်င္းကို အေျဖတခုျခင္းျဖင့္ ေမးျမန္းရန္ ကၽြႏု္ပ္တို႔ ဆံုးျဖတ္သည္ဟု ဆိုကာ ေမးျမန္းခြင့္ မျပဳခဲ့ေပ။

တရားခံမ်ားဖက္မွ အက်ိဳးေဆာင္မ်ားက ဥပေဒ အခ်က္အလက္၊ အမိန္႔၊ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို တခုခ်င္း ေမးျမန္းရာတြင္ သက္ေသခံ(ခ)တြင္ ေဖၚျပထားေသာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒတြင္ ပါရွိသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ယေန႔မွစ၍ ဖ်က္သိမ္း လိုက္ျပီဟု ၁၈-၉-၈၈ ရက္စြဲပါ ေၾကညာ ခ်က္အမွတ္ ၂/၈၈ အရ ေၾကညာထားျပီး ျဖစ္သည္ကို သိပါသလားဟု ထပ္မံေမးျမန္းျခင္း အေပၚ ခရိုင္ဥပေဒ အရာရွိက အမႈႏွင့္ တိုက္ရိုက္ မပတ္သက္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ေမးျမန္းျခင္း မျပဳရန္၊ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး တည္ရွိမႈ ရွိ မရွိ ေမးျမန္းျခင္း မ်ားအား အမႈႏွင့္ မသက္ဆိုင္၍ ေမးျမန္းခြင့္ မျပဳသင့္ပါေၾကာင္း၊ ကန္႔ကြက္ခဲ့ျပန္သည္။

တရားခံဖက္မွ လိုက္ပါ ေဆာင္ရြက္ေသာ ေရွ႕ေနက က်ေနာ္ ပထမဆံုး ေမးျမန္းေသာ ေမးခြန္းအေပၚတြင္ တရားရံုးေတာ္မွ ဥပေဒႏွင့္ အမိန္႔ ေၾကာ္ျငာစာမ်ားကို တခုခ်င္းခြဲျခား၍ ေမးျမန္းရန္ ညႊန္ၾကားခဲ့ျပီး ျဖစ္သျဖင့္ အဆိုပါ ညႊန္ၾကားခ်က္ႏွင့္ ပထမ ေမးျမန္းခဲ့ေသာ ေမးခြန္းတြင္ ပါရွိသည့္ ဥပေဒ၊ အမိန္႔မ်ား၊ ေၾကညာခ်က္မ်ားကို တခုစီခြဲျခား၍ ေမးျမန္းေနျခင္း သာျဖစ္သည့္ အျပင္ သက္ေသခံ တင္ျပထားေသာ သက္ေသခံ(ခ) ႏွင့္ တိုက္ရိုက္ ပတ္သက္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို သာလွ်င္ ေမးျမန္းျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ေမးျမန္းျခင္းကို ခြင့္ျပဳပါရန္ ခရိုင္တရားရံုး တရားသူၾကီး မ်ားအား တင္ျပသည္။

သို႔ေသာ္ ခရိုင္တရားရံုး တရားသူၾကီးမ်ားက အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အာဏာပိုင္မ်ား၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ မ်ားအေပၚ သိမသိ ေမးျမန္းျခင္း ျဖစ္၍ အမႈႏွင့္ တိုက္ရိုက္ ပတ္သက္မည္ဟု ဆိုႏိုင္မည္ မဟုတ္ဟူသည့္ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ ေမးျမန္းခြင့္ မျပဳေၾကာင္း ဆံုးျဖတ္သည္။

တရားလိုဖက္မွ သက္ေသစာရင္းတြင္ မပါသည့္ ဒုရဲမွဴးၾကီး ၀င္းႏိုင္ထြန္းကို တရားရံုးက လက္ခံစစ္ေဆးျခင္း မျပဳရန္ တရားခံမ်ား ဖက္က ေလ်ာက္ထားသည့္ အခါမွ ကြန္ပ်ဴတာ စာရိုက္ရာတြင္ က်န္သြားသည့္အတြက္ ဟူသည့္ အေၾကာင္း ျပခ်က္ကို သီးသန္႔ခံုရံုး တရားသူၾကီးမ်ားက လက္ခံ၍ သက္ေသအျဖစ္ အစစ္ခံခြင့္ ျပဳခဲ့သည္။

ထိုသို႔ အစစ္ခံသူ၏ ထြက္ခ်က္မ်ားအေပၚ တရားခံဖက္မွ ခုခံ ေခ်ပသည့္အခါ ခရိုင္ ဥပေဒအရာရွိ အျဖစ္ လိုက္ပါသူက နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ကန္႔ကြက္၍ တရားရံုး ကလည္း ေမးျမန္းခြင့္ မျပဳခဲ့သည္ကို အထင္အရွား ေတြ႔ရွိရသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ လက္ရွိ ခရိုင္ အထူးသီးသန္႔ တရားရံုး၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားသည္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္္အေပၚ အျပစ္ေပး အေရးယူရန္ အဓိကထား လုပ္ေဆာင္ ေနသည္မွာ အထင္အရွားပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း အမႈ တစိတ္ကပိုင္းကို တင္ျပ လိုက္ရေပသည္။