ၾသဂုတ္လ ၂၃ ရက္၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ား ျပန္လည္လြတ္ ေျမာက္ေရးအတြက္ အေထြေထြ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ထုတ္ျပန္ေပး ရန္ ေအဆီယံ ႏိုင္ငံအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာ အစိုးရမ်ားက ျမန္မာ စစ္အစိုးရအား ဖိအားေပး ေျပာဆိုမႈ မ်ား တစထက္တစ က်ယ္ေလာင္စြာ ၾကားလာရသည္။ႏိုင္ငံ တႏိုင္တည္ျငိမ္ဖြ႔ံ ျဖိဳးေရးႏွင့္ ႀကြယ္ဝ ခ်မ္းသာေစေရးအတြက္ အဓိကအေရးႀကီးဆံုး အခ်က္တခ်က္ မွာ ႏိုင္ငံေရး တည္ျငိမ္မႈပင္ ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရး တည္ျငိမ္မႈ မရွိသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း မ်ားႏွင့္ လူေနမႈဘဝ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ရန္ မလြယ္ကူလွေပ။ ႏိုင္ငံေရး တည္ျငိမ္မႈ ရွိေစရန္မွာလည္း ျပည္သူလူထု၏ အက်ိဳးစီးပါြးကို အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္သည့္ အစိုးရ တနည္းအားျဖင့္ ျပည္သူလူထု အက်ိဳးကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္သည့္ အစိုးရ တရပ္ျဖစ္ရန္လိုသည္။ ထိုအစိုးရ ဆိုသည္မွာလည္း ဒီမိုကေရစီ နည္းအရ ျပည္သူမ်ား၏ ဆႏၵသေဘာထား အမွန္ႏွင့္ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမွာက္ျခင္း ခံရသည့္ အစိုးရသာလွ်င္ ျဖစ္ရမည္ကို အထူးေျပာရန္ မလိုေပ။
ထို႔ေႀကာင့္ ႏိုင္ငံတိုင္းတြင္ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းမႈ ရရန္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မႈ ရွိေစရန္ အဓိကထား ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ ႀကရသည္။ ႏိုင္ငံအတြင္း တည္ျငိမ္ ေအးခ်မ္းမွသာ နယ္နိမိတ္ျခင္း ထိစပ္ေနေသာ အိမ္နီးခ်င္း ႏို္င္ငံမ်ားအႀကား ေဒသတြင္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေဖၚေဆာင္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ျပည္တြင္းစစ္မ်ား၊ အေရးအခင္းမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္း အေျဖရွာသည့္ွနည္းကို ယခုအခါ ႏိုင္ငံအမ်ားက လက္ခံက်င့္သံုး လာႀကသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ေဆြးေႏြးညွိႏိႈင္း အေျဖရွာရာတြင္ ႏိုင္ငံေရး အယူအဆ မတူႀကသျဖင့္ လက္နက္စြဲကိုင္ ေတာ္လွန္မႈမ်ားေႀကာင့္ လူအမ်ားေသေႀကပ်က္စီး ဆံုးရံႈးမႈမ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ ကုစားမည္ ဆိုသည့္အခ်က္မွာ အဓိက ျပႆနာတရပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေရး အယူအဆကို အေျခခံ၍ ျဖစ္ပြားခဲ့ရသည့္ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ အႀကမ္းဖက္ လုပ္ရပ္္မ်ားအား အေရးမယူဘဲ ျပစ္ဒဏ္မွ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ျပဳမည္လား၊ သို႔မဟုတ္ အျပစ္ေပး အေရးယူမည္လား စသည့္ျပႆနာမ်ားသည္ အဓိက ေဆြးေႏြးရမည့္ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။ အဓိကအားျဖင့္ လူသတ္မႈ၊ မုဒိန္းမႈစသည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈႀကီးမ်ားကို က်ဳးလြန္ သူမ်ားကိုပါ တရားစြဲဆို အေရးယူ အျပစ္ေပးျခင္းမွ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းခြင့္ ျပဳသင့္၊ မျပဳသင့္ စသည္တို႔ကိုပါ ထည့္သြင္း စဥ္းစားလာရျပန္သည္။
ထိုသို႔ ႏိုင္ငံေရး ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္သည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းႀကရာတြင္ တရားစြဲဆို အျပစ္ေပး အေရးယူျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးရန္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ထုတ္ျပန္ ေက်ညာျခင္းသည္ အဓိက အခန္းက႑မွ ပါဝင္လာသည္။
လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ဆိုသည့္စကားရပ္ႏွင့္ ပါတ္သက္၍ အဘိဓါန္တြင္ ေဖၚျပထားခ်က္မ်ားအရ ႏိုင္ငံေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေထြေထြ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို အစိုးရက အာမခံ၍ ျပစ္ဒဏ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။
ထိုကဲ့သို႔ ေပးသည့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို (၃) မ်ိဳးေတြ႔ႏိုင္သည္။
၁။ အႀကြင္းမဲ့လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္၊( Blanket ammesty)
၂၊၊ အေထြေထြလြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္၊ ( General Amnesty)
၃။ ကန္႔သတ္လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္၊ ( Limited Amnesty)
၁။ အႀကြင္းမဲ့လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္၊ (Blanket Amnesty)
အယူဝါဒ မတူသူမ်ား ဆင္ႏြဲႀကသည့္ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲမ်ား အတြင္း က်ဴးလြန္ခဲ့သည့္ မည္သည့္ ျပစ္မႈမ်ိဳးကိုမဆို တရားစြဲဆို၍ ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ ဥပမာ- လူသတ္မႈ၊ ဓါးျပမႈ၊ မုဒိန္းမႈအပါအဝင္ အျခားျပစ္မႈႀကီးမ်ားကို က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ္လည္း လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ျပဳျခင္းျဖစ္သည္။
၂။ အေထြေထြလြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္၊ (General Amnesty)
အေထြေထြ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ဆိုရာတြင္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စပ္ဆိုင္သည့္ ျပစ္မႈမ်ားကိုသာ အျပစ္ေပး အေရးယူျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးျပီး၊ အျခားနစ္နာသူမ်ားက တိုင္တန္းသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍မူ ျပစ္ဒဏ္မွ အလံုးစံုလြတ္
ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္မျပဳေပ။
၃။ ကန္႔သတ္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္၊ ( Limited Amnesty)
ကန္႔သတ္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ဟု ဆိုရာတြင္ ျပစ္ဒဏ္မ်ား ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္ျခင္းတို႔ ပါဝင္သည္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၏ ထူးျမတ္သည့္ ေန႔ရက္မ်ားတြင္ ျပစ္မႈမ်ားျဖင့္ ျပစ္ဒဏ္ေပး ျခင္းခံရသူမ်ား၏ ျပစ္ဒဏ္မ်ားက္ို ေလ်ာ႔ေပါ႔ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္ေပးျခင္းမ်ိဳးကို ဆိုလိုသည္။
ထိုကဲ့သို႔ ေပးခဲ့ေသာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ျဗိတိသွ် ကိုလိုနီ လက္ေအာက္တြင္ ေပးခဲ့သည့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္မ်ားကို ဥပမာအျဖစ္ေတြ႔ ရွိႏိုင္သည္။
လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မည္သည့္ကာလက အစျပဳခဲ့ပါသလဲ ဆိုသည့္အခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျမန္မာႏိုင္္ငံ အတြင္း ဆရာစံဦးေဆာင္သည့္ ေတာင္သူလယ္သမား အေရးအခင္းမွ စတင္ခဲ့သည္ဟု မွတ္တမ္းမ်ားအရ ေတြ႔ရွိရသည္။ ဆရာစံ ဦးေဆာင္သည့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား၏ ေတာ္လွန္ ပုန္ကန္မႈတြင္ ျဗိတိသွ်အစိုးရသည္ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ဇူလိုင္လ အတြင္းတြင္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႔တရပ္ ထုတ္ျပန္၍-
၁။ ဟသၤာတ
၂။ ျပည္
၃။ သရက္
၄။ အင္းစိန္
၅။ သာယာဝတီ စေသာခရို္င္မ်ားတြင္ ေက်ညာေလသည္။
ထိုကဲ့သို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ပထမဦးဆံုး အၾကိမ္အျဖစ္ ထုတ္ျပန္ေက်ညာသည့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႔တြင္ အစိုးရ အမႈထမ္း အရာထမ္းမ်ား၊ အစိုးရ သစၥာရွိေသာ ရြာသူရြာသားမ်ားအား သတ္ရာတြင္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ပါဝင္ျခင္း မျပဳသူ မွန္သမွ် လက္နက္ခ် ဝင္ေရာက္ပါက လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ျပဳမည္ ျဖစ္ေႀကာင္း ေဖၚျပထားသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အဆိုပါ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္တြင္ အစိုးရအေနျဖင့္ မည္သည့္သူပုန္ကိုမဆို တရားစြဲလိုက စြဲႏိုင္သည္ဟု ေဖၚျပ ကန္႔သတ္ထားသည္။ ထို လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အရ ၁၉၃၁ ဇူလိုင္လ ၁၅ ရက္မွ ၁၉၃၂ ခု ဇႏၷဝါရီလ ၁ ရက္ ေန႔အထိ ခရိုင္အလိုက္ လက္နက္ခ် ဝင္ေရာက္ေသာဦးေရမွာ-
ခရိုင္ -------------- လက္နက္
သာယာဝတီ ---------- ၄၇၅
ျပည္ -------------- ၃၄၈၆
သရက္ -------------၂ဝ၈၅
ဟသၤာတ ------------- ၁၅
အင္းစိန္ ------------- ၃ဝ၂
ပဲခူး ------------------၂၈
စုစုေပါင္း ------------ ၆၃၉၁
လက္နက္ခ် ဝင္ေရာက္လာေသာ္လည္း အေရးႀကီးေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုမူ ခ်က္ခ်င္းျပန္မလႊတ္ေသးဘဲ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထား၍ စစ္ေဆးျပီးလွ်င္ အခ်ိဳ႔ကို ခံုရံုးတင္၍ တရားစြဲဆိုရာ လြတ္သူနည္းလွ၍ ေသဒဏ္၊ တသက္ တကြ်န္း ဒဏ္စသည့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားကို ခံခဲ့ႀကရသည္။ထို႔ေၾကာင့္ အလံုးစံု လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ (Blanket Amnesty) ႏွင့္ အေထြေထြ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ( General Amnesty) ဟုမဆိုႏိုင္ေပ။
၁၉၃၁ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ ေက်ညာသည့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္မွာ အကန္႔အသတ္ျဖင့္ ေပးသည့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ (Limited Amnesty) ျဖစ္သည္ကို ေတြ႔ရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္၁၉၄၈ မွယေန႔အထိ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးခဲ့သည့္ျဖစ္ရပ္မ်ား
၁၉၄၈ ဇႏၷဝါရီလ ၄ ရက္ လြတ္လပ္ေရးေန႔ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ႏွစ္ႀကီးသမားမ်ား ၃ ဘို႔ ၁ ဘို႔၊ က်န္ျပစ္မႈမ်ား ၆ လ ေလ်ာ႔ရက္ေပးခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ျပည္တြင္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၁၉၄၈ ဇြန္လ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေက်ညာျပီးဇြန္ ၃ဝ ရက္ေန႔တြင္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အမိန္႔ု ထုတ္ျပန္သည္။ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ အစိုးလက္ထက္တြင္ ၁၉၅၅ ေအာက္တိုဘာ ၁ ရက္ေန႔ မွ၁၉၅၆ ေမလ ၃၁ ရက္ေန႔အထိ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ေႀကျငာသည့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက ၁၉၅၆ ေမလ ဆဌမ သံဃာယတနာတင္ပြဲႏွင့္ သာသနာႏွစ္ ၂၅ဝဝ ျပည့္၊ အထူးေလ်ာ႔ရက္မ်ားကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာ၍ အက်ဥ္းသားမ်ားကို လြတ္ျငိမ္းခြင့္ ေပးခဲ့သည္။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္ တြင္ စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းျပီးေနာက္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီသည္ ေစာဟံသာေမႊး ဦးေဆာင္ေသာ ကရင္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီႏွင့္သာ သေဘာတူညီမႈ ရရွိခဲ့သည္။ ၁၉၆၃ ဧျပီလ ၁ ရက္ အေထြေထြ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ထုတ္ျပန္ေက်ညာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အဆိုပါ အေထြေထြ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႔အရ ျမန္မာႏို္င္ငံ အရပ္ရပ္ရွိ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားမွ အက်ဥ္းသား စုစုေပါင္း ၁၂ဝဝဝခန္႔ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို ခံစားႀကရသည္။ ထိုျပစ္ဒဏ္မ်ားမွ လြတ္ေျမာက္လာသူမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုျခံဳေရး အက္ဥပေဒျဖင့္ အေရးယူ ဖမ္းဆီးျခင္း ခံရသူမ်ား မပါဝင္ေပ။
၁၉၆၃ ခုႏွစ္ တပ္မွဴးမ်ား ညီလာခံႏွင့္ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ဧျပီလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပျပဳလုပ္သည့္ ၂၃ ၾကိမ္ေျမာက္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အစည္းအေဝးက အေထြေထြ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႔ကို အတည္ျပဳေၾကာင္း ေက်ညာသည္။ ယင္းအမိန္႔အရ ဖမ္းဆီးထားသူ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား၂၃ ဦး၊ သတင္းစာဆရာ ၅ ဦး၊ ေက်ာင္းသား ၁၃ ဦး၊ ေကအင္ဒီအို ၅ ဦးႏွင့္ တရားစြဲဆိုျခင္း ခံေနရသူ ၄ ဦး ရန္ကုန္ေထာင္၊ အင္းစိန္၊ မဂၤလာဒံုတို႔မွ လြတ္လိုက္သည္။
အဆိုပါ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အရ ေထာင္မွလြတ္ေျမာက္လာေသာ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားတြင္ ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္ မစၥတာရာဂ်န္၊ ေဆးမွဴးေဒၚမိုးေဆြ (ေခၚ) ေဒၚကံရွိ၊ ဗိုလ္မႈးခ်စ္ေကာင္း၊ သခင္ေဖေဌး၊ သခင္စိုး၏ ဇနီးေဟာင္း ေဒၚႏွင္းေမ၊ ကရင္နီ အမ်ိဳးသား တိုးတက္ေရးပါတီ ဥကၠဌျဖစ္သူ မိုးေက်ာ္ (ေခၚ) ေက်ာ္ႏိုင္၊ ေကအင္ယူ ေပါလစ္ျဗဴရို အဖြဲ႔ဝင္ ဆရာသာျမိဳင္၊ သတင္းစာဆရာမ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားလည္း လြတ္ေျမာက္လာႀကသည္။
ေနာင္ကို ေထာင္ထဲျပန္မေရာက္ေအာင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ထိန္းၾကပါ။ စိတ္တိုင္းက်အားလံုး မရေစကာမူ၊ စားရမဲ့ ေသာက္ရမဲ့ ဘဝ မေရာက္ေအာင္ တတ္ႏိုင္သမွ် လုပ္ေပးသြားမည္။ ေထာင္မွ လြတ္သူမ်ားအျပင္တြင္ ျငိမ္ျငိမ္ မေနလွ်င္ အစိုးရ အလုပ္တိုးမည္၊ အလုပ္မတိုးပါရေစနဲ႔ဟု ရန္ကုန္ေထာင္မွ အက်ဥ္းသားမ်ားအား မလႊတ္ေပးမီ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းက မိန္႔ၾကားသည္။
၁၉၆၃ ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး အလားအလာမ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္ လ်က္ရွိသည္ကို ပ်က္ျပားေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ အားထုတ္ ေဆာင္ရြက္လာၾကသည့္ ဦးေက်ာ္ျငိမ္း၊ သခင္ခံျမင့္၊ ဗိုလ္ၾကာညြန္႔၊ ဗိုလ္ထြန္းတင္၊ ဦးၾကီးခ်ိဳင္၊ ဦးဝင္း၊ ဦးမင္းေခါင္ ၊ ဦးခ်မ္းသာ၊ ဦးခ်န္ထြန္းႏွင့္ ဦးေလာရံုတို႔ကို ထိန္းသိမ္းလိုက္ျပီးျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုင္ရာမွ ေက်ညာသည္။ ထိုေန႔တြင္ပင္ အထိန္းသိမ္းခံ ေနရေသာ သခင္တင္၊ ဗိုလ္မႈးေအာင္ႏွင့္ သခင္တင္ေမာင္တို႔ကို လြတ္လိုုက္သည္၊၊
၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီႏွင့္ မဒညတ တို႔ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲ ပ်က္သြားျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီမွ ေက်ညာသည္။ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ေဆြးေႏြးပြဲ ပ်က္ျပီးေနာက္ ျမိဳ႔ေပါင္း ၂၇ ျမိဳ႔မွ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ စာေရးဆရာမ်ား၊ သတင္းေထာက္မ်ား စုစုေပါင္း ၂၇၁ ဦး ကို ထိန္းသိမ္းလိုက္သည္။ ဒီဇင္ဘာ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ အဖြဲ႔ဝင္ ဗိုလ္လက်္ာအား ဖမ္းဆီးရမိသည္။ ဒီဇင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ပထစ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ဥကၠဌအသစ္ျဖစ္သူ ဗိုလ္မႈးေအာင္အား ဆိုင္ရာမွ ဖမ္းဆီးသည္၊၊
၁၉၆၃ ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက ဧျပီလ ၁ ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ေျမေပၚ၊ ေျမေအာက္ အပါအဝင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအပိုင္း၌ ၎ႏိုင္ငံေရးအပိုင္း၌ ၎တၾကိမ္တခါ မွားယြင္း ခဲ့ေသာ ျပစ္မႈ မ်ားအတြက္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႔ကို ေနာက္ဆံုးရက္အျဖစ္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၃၁ ရက္ေန႔ အထိသာ တည္ရွိရမည္ဟု ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ ဥကၠဌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေနဝင္းက ေက်ညာသည္။
ထိုသ္ို႔ ေက်ညာျပီးေနာက္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၂ ရက္ေန႔ အပုပၸားတြင္ က်င္းပသည့္ ေတာင္သူလယ္သမား ႏွီးေႏွာ ဖလွယ္ပြဲ ေနာက္ဆံုးေန႔တြင္ မိမိတို႔တြင္ အေတြ႔အၾကံဳ ျပည့္ျပည့္စံုစံုမရွိ၊ ဆိုရွယ္လစ္ႏိုင္ငံ ထူေထာင္ေရးကို မၾကိဳက္ေသာ အစိတ္အပိုင္းကလည္း ရွိေန၍ အခက္ေတြ႔ေနရသည္။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလတြင္ အခက္အခဲ ေတြ႔ရဦးမည္။ ကုန္သည္ႏွင့္ အစိုးရ ဘတျပန္ က်ားတျပန္ ျဖစ္ေနသည္။ တေန႔တြင္ အစိုးရဘဲ ႏိုင္ရမည္၊ ကန္တေကာဇ အမ်ိဳးမ်ိဳး ဆက္ဒုကၡေပးေနလွ်င္ ယခင္ကကဲ့သို႔ ျငင္ျငင္သာသာ လုပ္ေနေတာ့မည္ မဟုတ္ဟု ေက်ညာလိုက္သည္။
၁၉၆၄ခုႏွစ္ မတ္လ၂၈ရက္ေန႔တြင္ အမ်ိဳးသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို ကာကြယ္သည့္ ဥပေဒျပဌာန္းကာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား ဖ်က္သိမ္းခဲ့သည္။ ျမန္မာ့နည္းျမန္မာ့ဟန္ျဖင့္ ခ်ီတက္မည့္ ဆိုရွယ္လစ္ျပည္ေထာင္ စုသမၼတျမန္မာႏိုင္ငံအား ဦးေဆာင္မည့္ ျမန္မာ့ ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ သည္။
၁၉၇၁ ခုႏွစ္ဇြန္လ ၂၇ ရက္၊ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ၏ ပထမအၾကိမ္ ညီလာခံ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္မ်ားကို ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးျခင္း ဆိုင္ရာေၾကျငာခ်က္ကို ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ ေၾကျငာခ်က္အမွတ္ ၈၇ျဖင့္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
၁၉၇၄ခုႏွစ္ မတ္လ(၁၉)ရက္ ျပည္ေထာင္စု ဆိုရွယ္လစ္ သမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီရံုး၊ ေၾကျငာခ်က္ အမွတ္(၁) ႏိုင္ငံေတာ္အား လက္နက္စြဲကိုင္ ေတာ္လွန္ေသာင္းက်န္းေနသူမ်ားအား လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးျခင္းႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္ က်ခံေနသူမ်ားအား ျပစ္ဒဏ္ ေလ်ာ့ေပါ့ေပးျခင္းတို႔ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အရ ၁၉-၃-၇၄ မွ ၁၆-၆-၇၄ ေန႔အတြင္း တရားဥပေဒ ေဘာင္အတြင္း ဝင္ေရာက္လွ်င္ ယင္းတို႔ က်ဴးလြန္ခဲ့သည့္ ျပစ္မႈမ်ားအတြက္ျခြင္းခ်က္မ်ားျဖင့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ျပဳလိုက္သည္ဟု ထုတ္ျပန္ေၾကျငာသည္။
၁၉၇၄ စက္တင္ဘာလတြင္ အထက္ပါ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အရ ခြန္ဆာျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာသည္။
၁၉၈ဝ ဇူလိုင္လ ၁၅ ရက္ အေထြေထြလြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္
၁၉၈ဝျပည့္ႏွစ္၊ ေမလ၂၇ရက္ေန႔၌ ရန္ကုန္ျမိုဳ႔ အလံုလမ္း သမတၱအိမ္ေတာ္ ဝင္းအတြင္း၌ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ ဗဟို အလုပ္အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီႏွင့္ ဗဟိုအာဏာပိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အစည္းအေဝးတရပ္ က်င္းပသည္။ ပထမအႀကိမ္ ဂိုဏ္းေပါင္းစံု သံဃာ့ အစည္းအေဝးတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တဝွမ္းလံုးမွ တက္ေရာက္လာႀကေသာ သံဃာေတာ္မ်ား၏ ႀသဝါဒမ်ား၊ ေဆြးေႏြးမႈ မ်ားသည္ အလြန္ထူးျခား မြန္ျမတ္ေသာ၊ အလြန္ႀကည္ညို ေလးစားဖြယ္ျဖစ္ေသာ လုပ္ငန္းရပ္ႀကီး ျဖစ္သျဖင့္ ႀကံဳေတာင့္ႀကံဳခဲလွေသာ အခါသမယျဖစ္၍ ယင္းပြဲႀကီး ေအာင္ျမင္စြာျပီး ေျမာက္သည္ကို ႏွစ္ေထာင္းအားရစြာ ဂုဏ္ျပဳေသာ အားျဖင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေသာ စိတ္ဓါတ္ကို ျဖစ္ေစသည့္ မဟာ သမယေန႔တြင္ ႏိုင္ငံေရးျပစ္မႈမ်ားႏွင့္ အျခားျပစ္မႈမ်ား က်ဳးလြန္သူမ်ားကို လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးသင့္ေႀကာင္း ထည့္သြင္း ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ ပထမအႀကိမ္ ဂိုဏ္းေပါင္းစံု သံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ တရပ္ ထုတ္ျပန္ရန္ကို ႏိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီက ထုတ္ျပန္ရန္ တညီတညြတ္တည္း သေဘာတူ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ႀကသည္။
ထို႔ေႀကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီသည္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေရး စိတ္ဓါတ္ကို ပြားမ်ားစိမ့္ေသာငွာ အမိန္႔အမွတ္၂-၈ဝ ကို ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္ေမလ ၂၈ရက္ေန႔စြဲျဖင့္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႔တရပ္ကို ထုတ္ျပန္ေက်ညာခဲ့သည္။ အဆိုပါ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အရ ျပည္ေျပးအဖြဲ႔မွ ဦးႏုႏွင့္ ဇနီး ေဒၚျမရီ၊ ဗိုလ္မႈးခ်ဳပ္ ေစာႀကာဒိုး၊ ဗိုလ္ရန္ႏိုင္၊ ဇာလီေမာ္၊ စခန္းမႈးဦးလႈိုင္ ႏွင့္မိသားစုဝင္ ၁၁ ဦး၊ သခင္သင္းႀကည္၊ ေဒါက္တာမန္းျမင့္ဆိုင္၊ ရန္ကုန္ဘေဆြ ႏွင့္မိသားစု၊ က်ားနက္တပ္ရင္းမႈး ထြန္းျမိဳင္ ႏွင့္ ၁ဝ ဦး၊ အလယ္ပိုင္းတိုင္းမွ ျပည္သိမ္း တပ္ရင္းမွဴးေဖတင္၊ တပ္မမွဴးတင္ေငြ၊ ဒုတိယ တပ္ရင္းမွဴးေအာင္ႏိုင္၊ တပ္ရင္းမွဴးေဖသိန္းႏွင့္ ၁၄ ဦး၊ အလယ္ပိုင္းတိုင္း ဒုတိယတိုင္းမွဴး ဗိုလ္ေက်ာ္ဒင္၊ လူငယ္ဥကၠဌ ျမဝတီ ဦးရဲေခါင္၊ တြဲဖက္အတြင္းေရးမႈး ဦးသုေဝႏွင့္ ဇနီးအပါအဝင္ ျပည္ေျပးအဖြဲ႔မွ (၄၈၅ )ေယာက္။
ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ျပည္သူ႔ျပည္ခ်စ္ပါတီမွ ဦးသက္တင္ႏွင့္ အဖြဲ႔ဝင္ ၃၉ ဦး၊ ဇြန္လ ၁၉ ရက္ေန႔၊ ဦးေမာင္ကေလးႏွင့္ ဦးတင္ျမင့္တို႔သည္ ဇြန္လ ၁၂ ရက္ေန႔၊ ယင္းပါတီမွ အလယ္ပိုင္းတိုင္း ရံုးတိုင္းမွဴး ဗိုလ္ေအာင္ျမင့္ႏွင့္ အဖြဲ႔ဝင္ ၈ ဦးသည္ ဇြန္လ ၁၈ ရက္၊ ဗိုလ္မွဴးေအာင္ႏွင့္ ၂ ဦးသည္ ဇြန္လ ၂၁ ရက္၊ ဗကပ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္ အေနာက္ ေျမာက္တိုင္းမွဴး ဗိုလ္သက္ထြန္းႏွင့္ အဖြဲ႔ဝင္ ၆၄ ဦးသည္ ဇူလိုင္လ ၁၈ ရက္၊ ရခိုင္ျပည္ ကြန္္ျမဴနစ္ပါတီ ဥကၠဌ ေက်ာ္ဇံရြီး ႏွင့္အဖြဲ႔ဝင္ ၅ ဦးသည္ ဇူလိုင္ ၁၉ ရက္၊ ေမ ၂၈ ရက္မွ ရက္ေပါင္း ၉ဝ အတြင္း ျပည္တြင္းျပည္ပ မွအလင္းဝင္သူ စုစုေပါင္း ၂၁၈၉ ဦးရွိခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံေတာ္တဝွမ္းရွိ အက်ဥ္းေထာင္အသီးသီးႏွင့္ ရဲဘက္စခန္းမ်ားမွ အက်ဥ္းသား အမ်ိဳးသား (၃၆ဝ၁)ဦီးႏွင့္ အမ်ိဳးသၼီး ( ၃၄၃) ဦးတို႔ကို လြတ္ေပးခဲ့သည္။
၁၉၈ဝ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ႏွင့္အတူ ဘိန္းဘုရင္ ဦးေလာစစ္္ဟန္ ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာသည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ရွစ္ေလးလံုး အံုၾကြမႈၾကီး ျမန္မာႏိုင္ငံ အႏွံအျပားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားမွ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ေထာင္ဖြင့္၍ လြတ္ေပးခဲ့သည္။ ထိုသို႔ လႊတ္ေပးခဲ့ျပီးေနာက္ စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းျပီးသည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေရးအခင္း ကာလမ်ားအတြင္း လြတ္ေျမာက္သြားသူမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အာဏာသိမ္းစစ္အစိုးရက ၁၉၈၈ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ အမႈမ်ား ပိတ္သိမ္းျခင္း၊ ျပစ္ဒဏ္ က်ခံေနရသူမ်ားအား ျပစ္ဒဏ္ေျပာင္းလဲ ေလွ်ာ့ေပါ့ျခင္းႏွင့္ ႀကားနာစစ္ေဆးဆဲ ျပစ္မႈဆိုင္ရာအမႈမ်ား ပိတ္သိမ္းျခင္း၊ စသည္တို႔ကို ထုတ္ျပန္ျပီး ကန္႔သတ္လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရသည္။
၁၁/၉၂တြင္ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းျခင္း ခံထားရသည့္ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ၃၃ ဦးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ၃၀၀ ခန္႔ျပန္လည္ လႊတ္ေပးခဲ့သည္။ အမ်ိဳးသား ညီလာခံတက္ ေရာက္ေစရန္ႏွင့္ အမ်ိဳးသား ညီလာခံက ခ်မွတ္မည့္ အေျခခံမူမ်ား ေရးဆြဲရန္ ရည္ရြယ္၍ လႊတ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
အမ်ိဳးသားညီလာခံ ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပႏိုင္ေရးကို ရည္ရြယ္၍ ၁၉၉၃ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္ တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ျငိမ္ဝပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ ေရးအဖြ႔ဲ အမိန္႔၊ အမိန္႔အမွတ္၁/၉၃ျဖင့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ား ေျပာင္းလဲေလ်ာ့ေပါ့ သတ္မွတ္ျခင္းဆိုင္ရာ အမိန္႔ကို ထုတ္ျပန္ေၾကျငာ၍ ကန္႔သတ္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြ႕ံျဖိဳးေရးေကာင္စီသို႔ ေျပာင္းလဲဖြဲ႔စည္းသည့္ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ၁/၉၇ ျဖင့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ား ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္သည့္ ကန္႔သတ္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္မ်ား ျပဳခဲ့သည္။
ေထာက္လွမ္းေရးမွ တရားစြဲဆိုျပီး ျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္ထားသည့္ သူမ်ားအတြက္ တရားဥပေဒႏွင့္အညီ မဟုတ္ေသာ ဖမ္းဆီးထားျခင္း ခံရသူမ်ားအား ျပစ္ဒဏ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳသည့္ အမိန္႔ကို ၂၀၀၅ တြင္ထုတ္ျပန္ေက်ညာခဲ့သည္။
နအဖ လက္ထက္တြင္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးရာတြင္ ကန္႔သတ္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ား ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္ျခင္း တို႔ကိုသာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ အေထြေထြ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကိုမူ ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာခဲ့ျခင္း မရွိေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရေပသည္။
အားကိုးအားထားျပဳစာရြက္စာတမ္းမ်ား
---------------------------------------
၁။ဗမာ့ေတာ္လွန္ေရးအဘိဓါန္။ တပ္မေတာ္ျမင့္သႏၱာ၊ ပထမအႀကိမ္စစ္ေျမျပင္စာေပျဖန့္ခ်ီေရး၊
၂။၁၉၆၉ခု၊ ေမလ ႏွင့္၁၂၉၂ ေတာင္သူလယ္သမားအေရးေတာ္ပံု စာ - ၁၆၆ ျပန္ႀကားေရးဌာန၊
၃။ရဲေဘာ္လွမ်ိဳး၏ သမိုင္းဝင္စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား၊
၄။ ေလႏွင့္အတူ ၊လူထုဦးလွ
၅။ေထာင္တြင္းမွေပးစာမ်ား၊ လူထုဦးလွ
၆။မတ္လ ၆ ရက္ ၊ ၁၉၅၆ ဟံသာဝတီသတင္းစာ၊
၇။ တပ္မေတာ္သမိုင္း၊ အတြဲ ၅
၈။ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးစံနစ္ေျပာင္းကာလ၊ ဒုတိယတြဲ
၉။၁၉၆၂-၆၇ သမိုင္း၀င္မွတ္တမ္းမ်ား။ ဦးသိန္းေဖျမင့္
၁၀။ အလုပ္သမားအစည္းအရံုးသမိုင္း၊ အတြဲ၂။
၁၁။ အမ်ိဳးသားျပန္လည္စည္းလံုးညီညြတ္ေရးၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား
၁၂။ တပ္မေတာ္သမိုင္းအတြဲ၆။
၁၃။ ေမာင္ျပည္သူ (စီအာဒီပီသို႕မဟုတ္ ျပည္ေျပးတေက်ာ့ျပန္)
၁၄။ ေန႕စဥ္ထုတ္ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာ
၁၅။ န၀တ ႏွင့္ နအဖ ထုတ္ျပန္ေက်ညာခ်က္မ်ား
0 comments:
Post a Comment