လြတ္လပ္မွ်တေသာ တရားစီရင္ေရးစနစ္ ေပၚေပါက္ေရးအတြက္ ဥပေဒပညာရွင္မ်ား ပူးေပါင္းေဆြးေႏြး

အာရွလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ (ျမန္မာဌာန)
ေမလ၊ ၄ ရက္၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္
အာရွႏုိင္ငံ၏ မ်က္ေမွာက္ ကာလ တရား စီရင္ေရး စနစ္ကုိ သုံးသပ္ ျပင္ဆင္ရန္ အတြက္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ၂၀ မွ ၂၄ ရက္ေန႔ အထိ ေဟာင္ေကာင္တြင္ ဥပေဒေရးဆုိင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲတရပ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ၎ေဆြးေႏြးပြဲကုိ အာရွ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ (Asian Human Rights Commission) မွ ကမကထျပဳ က်င္းခဲ့ပါသည္။

အဆုိပါ ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ကေနဒါႏွင့္ အာရွႏုိင္ငံမ်ားမွ ကေမၻာဒီးယား၊ ဂ်ပန္၊ တရုတ္၊ ေတာင္ကုိးရီးယား၊ ထုိင္း၊ ပါကစၥတန္၊ ဖိလစ္ပုိင္၊ မြန္ဂုိးလီးယား၊ နီေပါ၊ သီရိလကၤာ ေဟာင္ေကာင္၊ အင္ဒုိးနီးရွား၊ အိႏၵိယ စသည့္ႏုိင္ငံမ်ားမွ တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရွ႔ေနမ်ား၊ ဥပေဒပညာရွင္မ်ား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ဥပေဒ ပညာရွင္မ်ားက ၎တုိ႔ႏုိင္ငံအတြင္း ႀကဳံေတြ႔ေနရေသာ တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ အားနည္းခ်က္မ်ားကုိ မည္သုိ႔ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္သင့္သည္ကုိ ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့ၾကပါသည္။

ဥပေဒပညာရွင္မ်ား အထူးအေလးေပး ေဆြးေႏြးသည့္အခ်က္မွာ - ျဖစ္မႈမ်ား စုံစမ္းရာတြင္ ၾကံ့ၾကာမႈ၊ တရားသူႀကီးမ်ား၏ လာဘ္စားမႈ၊ စစ္တပ္မွ ျခယ္လွယ္မႈ စသည့္ တရားစီရင္ေရးစနစ္ အားနည္းေစသည့္ အခ်က္မ်ားကုိ တင္ျပေပးသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။

၎တုိ႔ တင္ျပေဆြးေႏြးေသာ ပထမအခ်က္ တရားစီရင္ေရးစနစ္ အားနည္းေစေသာ အေၾကာင္းမွာ - ျပစ္မႈမ်ား စုံစမ္းရာတြင္ ႀကံ့ၾကာေနမႈျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႔ ျဖစ္ရျခင္းမွာ အခ်ဳိ႔ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ျပစ္မႈမ်ား စုံစမ္းေရးအတြက္ ရဲမ်ားအား လုံေလာက္ေသာ သင္တန္းမ်ား ပုိ႔ခ်ေပးမႈ မရွိျခင္း၊ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးအတြက္ ဘ႑ာေငြ မလုံေလာက္ျခင္း၊ ရဲမ်ားရရွိေသာ လစာ၀င္ေငြ နည္းလြန္းျခင္းတု႔ိျဖစ္သည္။

အမႈ စုံစမ္းသူ ရဲအေနျဖင့္ ၀င္ေငြမလုံေလာက္သည့္အခါ သက္ဆုိင္ရာႏုိင္ငံ အာဏာပုိင္မ်ား၏ လာဘ္ထုိးမႈကုိ အလြယ္တကူ လက္ခံလာတတ္သည္။ အာဏာပုိင္မ်ားႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ အမႈမ်ားတြင္ ဂရုတစုိက္ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈ နည္းလာၿပီး အမႈသည္မ်ားအေပၚ ရုိက္ႏွက္လာသည္အထိ ျဖစ္လာခဲ့သည္။

အမႈစတင္ စုံစမ္းသည့္ကာလတြင္ ခ်စားမႈမ်ား အရုိးစြဲလာခဲ့သျဖင့္ အမႈစစ္မ်ားအေနျဖင့္ အမႈကုိ ခုိင္မွာစြာ စစ္ေဆးရမည့္အစား ဘက္လုိက္ကာ အမွန္တရား ေပၚေပါက္ေရးကုိ အေထာက္အကူမျပဳေတာ့ဘဲ တဘက္ေစာင္းနင္း စစ္ေဆးမႈမ်ားေၾကာင့္ တရားေရးမ႑ဳိင္ ယိုင္လဲခဲ့ရပါသည္။
တရားစီရင္ေရး နယ္ပယ္အတြင္း ရဲမ်ား၊ တရားသူႀကီးမ်ားႏွင့္ ေရွ႔ေနမ်ား၏ လာဘ္စားမႈသည္ ျဖစ္ရုိးျဖစ္စဥ္ ျဖစ္သည့္အေလွ်ာက္ ဂရုစုိက္ေျဖရွင္းရမည့္ အခ်က္ျဖစ္သည္။ လစာေငြနည္းျခင္းေၾကာင့္ တရားသူႀကီးႏွင့္ ရဲမ်ား လာဘ္စားျခင္းသည္ ေဘးအႏၱရာယ္တခုျဖစ္ၿပီး ျပန္လည္ျပဳျပင္ရန္ သင္ခန္းစာယူဖြယ္ အေၾကာင္းအရာ တရပ္ျဖစ္ပါသည္။

တရားဥပေဒစုိးမုိးမႈ အားနည္းေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လာဘ္စားမႈ ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည့္အတြက္ လာဘ္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးသမုိင္းတြင္ ေဟာင္ေကာင္၏ လြတ္လပ္ေသာ ခ်စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရး ေကာ္မရွင္ (Independent Commission Against Corruption/ ICAC) ၏ ေအာင္ျမင္မႈကုိလည္း ေလ့လာရန္လုိေၾကာင္းကုိ တက္ေရာက္လာသူမ်ားမွ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။

စစ္တပ္မွ စုိးမုိးခ်ယ္လွယ္မႈသည္ တရားစီရင္ေရး ယႏၱရား ပ်က္စီးေနရေၾကာင္းကုိလည္း ႏုိင္ငံအမ်ားအျပားတြင္ ေတြ႔ရသည္။ ႏုိင္ငံအခ်ဳိ႔တြင္ စစ္တပ္မွ အရပ္သားအစုိးရထံတြင္ အာဏာသိမ္းၿပီး ္ၾကာျမင့္စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ တရားစီရင္ေရးစနစ္ ပ်က္ျပားခဲ့ရသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၁၉၄၈ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ၁၉၆၂ တြင္တႀကိမ္၊ ၁၉၈၈ တြင္ ေနာက္ထပ္တႀကိမ္ အာဏာသိမ္းၿပီး ယခုအခ်ိန္အထိ စစ္အမိန္႔ (Martial Law) အုပ္ခ်ဳပ္ေနျခင္းေၾကာင့္ တရားစီရင္ေရးစနစ္ လုံး၀ ပ်က္သုဥ္းေနသည္။

စစ္အာဏာရွင္ သမတ မူရွာရက္မွ အေရးေပၚေၾကျငာခ်က္ျဖင့္ ႏုိင္ငံအာဏာကုိ စစ္အမိန္႔ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္လုိေသာ္လည္း ပါကစၥတန္ လူမႈအေျချပဳ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၊ ေရွ႔ေနႏွင့္ တရားသူႀကီးမ်ား၏ တန္ျပန္ တုိက္ပြဲ၀င္မႈေၾကာင့္ ပါကစၥႏုိင္ငံ၏ တရားစီရင္ေရးစနစ္ အားေကာင္းလာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေနခ်ိန္ ျဖစ္ပါသည္။

ဥပေဒစုိးမုိးေရး အားမေကာင္းျခင္းႏွင့္ ဒီမုိကေရစီတန္ဘုိး ယိုစိမ့္က်ဆင္းျခင္းတုိ႔သည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ တရားစီရင္ေရးစနစ္ကုိ ယုိယြင္း ပ်က္သုဥ္းေစသည္။ မွ်တေကာင္းမြန္ေသာ တရားစီရင္ေရး စနစ္တရပ္ရွိမွသာ ဥပေဒ စုိးမုိးေရး (Rule of Law) ႏွင့္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ (Democratic System) ဖြံ႔ၿဖဳိးတုိးတက္မႈကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္ပါသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ လူသားတန္ဘုိးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးအား ကာကြယ္၊ ျဖည့္ဆီး၊ ျမွင့္တင္ႏုိင္ရန္ ဥပေဒပညာရွင္မ်ား ေဟာင္ေကာင္တြင္ ေဆြးေႏြးၾကျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆုိႏုိင္ပါသည္။